Συζήτηση για τα Ομοσπονδιακά συστήματα και τη ΔΔΟ
[Αθήνα - 08/12/2016]
Συζήτηση
με το θέμα «Ομοσπονδιακά συστήματα και η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία ως η
επιδιωκόμενη πολιτειακή δομή στην Κύπρο» διοργάνωθηκε στην Κυπριακή Εστία στην
Αθήνα εγκαινιάζοντας σειρά ενημερωτικών εκδηλώσεων για το ίδιο θέμα που θα
ακολουθήσουν.
Την εκδήλωση άνοιξε με μια μικρή ιστορική αναδρομή της πορείας του Κυπριακού από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι σήμερα.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η Σταύρη Καλοψιδιώτου, μέλος της ΚΕ του ΑΚΕΛ, Νομικός Διεθνολόγος, η οποία αφιέρωσε την παρέμβασή της στην παρουσίαση των Ομοσπονδιακών Συστημάτων ανά τον κόσμο. Σημείωσε ότι σήμερα στον κόσμο υπάρχουν 193 κράτη, και το κάθε ένα έχει την ευθύνη της μορφής του. Η μορφή αυτή διακρίνεται, όπως τόνισε, από το πολιτικό καθεστώς, δηλαδή τον τρόπο άσκησης εξουσίας, από το πολίτευμα, δηλαδή από τον τρόπο δημιουργίας και λειτουργίας των οργάνων εξουσίας κάθε κράτους (από το αν είναι κοινοβουλευτική και προεδρική δημοκρατία) και από την πολιτειακή δομή του κάθε κράτους, δηλαδή τρόπος εδαφικής διαίρεσης και οργάνωσης του κράτους. Και οι μορφές είναι δύο: το ενιαίο κράτος ή η ομοσπονδία.
Την εκδήλωση άνοιξε με μια μικρή ιστορική αναδρομή της πορείας του Κυπριακού από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι σήμερα.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η Σταύρη Καλοψιδιώτου, μέλος της ΚΕ του ΑΚΕΛ, Νομικός Διεθνολόγος, η οποία αφιέρωσε την παρέμβασή της στην παρουσίαση των Ομοσπονδιακών Συστημάτων ανά τον κόσμο. Σημείωσε ότι σήμερα στον κόσμο υπάρχουν 193 κράτη, και το κάθε ένα έχει την ευθύνη της μορφής του. Η μορφή αυτή διακρίνεται, όπως τόνισε, από το πολιτικό καθεστώς, δηλαδή τον τρόπο άσκησης εξουσίας, από το πολίτευμα, δηλαδή από τον τρόπο δημιουργίας και λειτουργίας των οργάνων εξουσίας κάθε κράτους (από το αν είναι κοινοβουλευτική και προεδρική δημοκρατία) και από την πολιτειακή δομή του κάθε κράτους, δηλαδή τρόπος εδαφικής διαίρεσης και οργάνωσης του κράτους. Και οι μορφές είναι δύο: το ενιαίο κράτος ή η ομοσπονδία.
Η
Σταύρη Καλοψιδιώτου τόνισε ότι 40 μόνο κράτη είναι ομοσπονδίες στον κόσμο αλλά
σε αυτά ζει 40% συνολικού πληθυσμού και προσέθεσε ότι η Συνομοσπονδία δεν είναι
κράτος, αποτελείται από κράτη, σημειώνοντας ότι πρόκειται περί αναχρονισμού και
γι αυτό δεν υπάρχουν πια συνομοσπονδίες. Όπως ανέφερε στο διεθνές δίκαιο δεν
υπάρχει ένα κοινό μοντέλο ομοσπονδίας αλλά υπογράμμισε ότι η εξωτερική
πολιτική, η δημοσιονομική πολιτική και η πολιτική της ασφάλειας είναι κατ’
αποκλειστικότητα ομοσπονδιακές αρμοδιότητες. Τέλος, σημείωσε, ότι η δημιουργία
ομοσπονδίας προκύπτει από τέσσερις βασικούς λόγους: την γεωγραφική έκταση,
οικονομικούς, ιστορικούς ή εθνικούς λόγους, με την Κύπρο να εμπίπτει στην
τέταρτη περίπτωση.
Στη δική του παρέμβαση, ο Τουμάζος Τσιελεπής, νομικός διεθνολόγος, μέλος του ΠΓ του ΑΚΕΛ, παρουσίασε τους λόγους για τους οποίους σήμερα γίνεται συζήτηση για ομοσπονδία ενώ δεν γινόταν προ του 1974, λέγοντας ότι το κυριότερο είναι ότι δεν ήταν τότε εφικτό δεδομένου ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι ήταν διάσπαρτοι σε όλο το νησί, καθώς η συγκρότηση ομοσπονδίας προαπαιτεί και κάποιο σαφή εδαφικό διαχωρισμό.
Στη δική του παρέμβαση, ο Τουμάζος Τσιελεπής, νομικός διεθνολόγος, μέλος του ΠΓ του ΑΚΕΛ, παρουσίασε τους λόγους για τους οποίους σήμερα γίνεται συζήτηση για ομοσπονδία ενώ δεν γινόταν προ του 1974, λέγοντας ότι το κυριότερο είναι ότι δεν ήταν τότε εφικτό δεδομένου ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι ήταν διάσπαρτοι σε όλο το νησί, καθώς η συγκρότηση ομοσπονδίας προαπαιτεί και κάποιο σαφή εδαφικό διαχωρισμό.
Στην
περίπτωση της Κύπρου, η ομοσπονδία πρέπει να έχει τα κοινά χαρακτηριστικά όλων
των ομοσπονδιών, τόνισε, δηλαδή δύο περιφέρειες, με δικά τους όργανα εξουσίας
(βουλή, κυβέρνηση, δικαστήρια), πρέπει επίσης να υπάρχει και διαχωρισμός
αρμοδιοτήτων. Μόνη κυρίαρχη είναι η κεντρική εξουσία, και η ομοσπονδία έχει μία
διεθνή προσωπικότητα, μία εκπροσώπηση προς τα έξω, μία και μόνη κυριαρχία. Οι
δύο πολιτείες, σημείωσε, θα μπορούν να υπογράφουν πολιτιστικές και εμπορικές
συμφωνίες, οι δεύτερες εξαιρετικά περιορισμένες λόγω και ΕΕ. Και προσέθεσε ότι
η ομοσπονδιακή ιθαγένεια θα συνοδεύεται από την ιδιότητα του πολίτη της μίας ή
της άλλης συνιστώσας πολιτείας, είναι συμπληρωματική.
Ο Τουμάζος Τσιελεπής αναφέρθηκε και στις ιδιαιτερότητες μιας Κυπριακής Ομοσπονδίας: τη Διζωνικότητα, τη δικοινοτικότητα και την πολιτική ισότητα εξηγώντας την κάθε μία με σειρά παραδειγμάτων. Έκλεισε το συγκεκριμένο θέμα τονίζοντας ότι το δίλημμα δεν είναι ομοσπονδία ή ενιαίο κράτος, είναι ομοσπονδία ή διχοτόμηση και στόχος είναι μια Κύπρος, ενωμένο, διζωνικό, δικοινοτικό ομοσπονδιακό κράτος – μέλος της ΕΕ.
Στην εκδήλωση. η οποία ολοκληρώθηκε με πλούσια συζήτηση με ερωτήσεις και απαντήσεις.
Στη συνέχεια, έδωσε συνοπτικά μια εικόνα της φάσης στην οποία βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις κάνοντας πιο εκτεταμένη αναφορά στις τελευταίες εξελίξεις στο Μον Πελεράν και στη διαπραγμάτευση που έγινε επί του εδαφικού.
Στις συζητήσεις στο «Μον Πελεράν 1», δεν απέβησαν όλα άκαρπα. Σε θέματα όπως η διακυβέρνηση, η οικονομία και τα θέματα Ε.Ε., υπήρξαν αποτελέσματα. Στα δύο από τα τρία κριτήρια του εδαφικού υπήρξε επίσης πρόοδος. Δεν υπήρξε όμως ικανοποιητική σύγκλιση στο θέμα που αφορούσε τους πρόσφυγες που εκτοπίστηκαν το 1974.
Στο «Μον Πελεράν 2» «σκοντάψαμε» πράγματι σε αυτό το κριτήριο. Έγιναν μια σειρά λάθη από πολλές πλευρές. Φτάσαμε σε ένα είδος αδιεξόδου, που υπήρχε ο κίνδυνος κάθε 24ωρο που περνούσε να προκύψει ένα νέο «ατύχημα», το οποίο αυτή τη φορά θα ενταφίαζε οριστικά την προσπάθεια που ξεκίνησε το 2008.
Ο τρόπος που επέλεξαν οι δύο ηγέτες είναι γνωστός, με αυτόν έχουμε να κάνουμε. Ανεξαρτήτως των επιφυλάξεων που ο καθένας μπορεί να έχει και των κινδύνων, είναι σημαντικό τώρα να πάμε στη διαδικασία με καθαρό μυαλό, να τη στηρίξουμε, να ξέρουμε τι θέλουμε σε επίπεδο διαδικασίας και ουσίας. Επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε μια ξεκάθαρη κοινή «γραμμή» Αθήνας και Λευκωσίας.
Η Ελλάδα εμπλέκεται στο θέμα της ασφάλειας με συμβατικό τρόπο. Χωρίς ξεκάθαρη εικόνα για το τι επιδιώκουμε μπορεί να προκύψει αδιέξοδο, ακόμα και διαδικαστικής φύσης.
Πάντοτε λέγαμε ότι πρέπει να λυθούν οι εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού και ακολούθως να πάμε στη διάσκεψη με αποκλειστικό αντικείμενο το θέμα της ασφάλειας.
Αφενός δεν μπορούμε να συζητούμε τα εσωτερικά μας σε μια διεθνή διάσκεψη. Και αφετέρου όσο αυξάνονται τα άλυτα ζητήματα τόσο λιγοστεύουν οι πιθανότητες μιας θετικής κατάληξης.
Ο Τουμάζος Τσιελεπής αναφέρθηκε και στις ιδιαιτερότητες μιας Κυπριακής Ομοσπονδίας: τη Διζωνικότητα, τη δικοινοτικότητα και την πολιτική ισότητα εξηγώντας την κάθε μία με σειρά παραδειγμάτων. Έκλεισε το συγκεκριμένο θέμα τονίζοντας ότι το δίλημμα δεν είναι ομοσπονδία ή ενιαίο κράτος, είναι ομοσπονδία ή διχοτόμηση και στόχος είναι μια Κύπρος, ενωμένο, διζωνικό, δικοινοτικό ομοσπονδιακό κράτος – μέλος της ΕΕ.
Στην εκδήλωση. η οποία ολοκληρώθηκε με πλούσια συζήτηση με ερωτήσεις και απαντήσεις.
Στη συνέχεια, έδωσε συνοπτικά μια εικόνα της φάσης στην οποία βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις κάνοντας πιο εκτεταμένη αναφορά στις τελευταίες εξελίξεις στο Μον Πελεράν και στη διαπραγμάτευση που έγινε επί του εδαφικού.
Στις συζητήσεις στο «Μον Πελεράν 1», δεν απέβησαν όλα άκαρπα. Σε θέματα όπως η διακυβέρνηση, η οικονομία και τα θέματα Ε.Ε., υπήρξαν αποτελέσματα. Στα δύο από τα τρία κριτήρια του εδαφικού υπήρξε επίσης πρόοδος. Δεν υπήρξε όμως ικανοποιητική σύγκλιση στο θέμα που αφορούσε τους πρόσφυγες που εκτοπίστηκαν το 1974.
Στο «Μον Πελεράν 2» «σκοντάψαμε» πράγματι σε αυτό το κριτήριο. Έγιναν μια σειρά λάθη από πολλές πλευρές. Φτάσαμε σε ένα είδος αδιεξόδου, που υπήρχε ο κίνδυνος κάθε 24ωρο που περνούσε να προκύψει ένα νέο «ατύχημα», το οποίο αυτή τη φορά θα ενταφίαζε οριστικά την προσπάθεια που ξεκίνησε το 2008.
Ο τρόπος που επέλεξαν οι δύο ηγέτες είναι γνωστός, με αυτόν έχουμε να κάνουμε. Ανεξαρτήτως των επιφυλάξεων που ο καθένας μπορεί να έχει και των κινδύνων, είναι σημαντικό τώρα να πάμε στη διαδικασία με καθαρό μυαλό, να τη στηρίξουμε, να ξέρουμε τι θέλουμε σε επίπεδο διαδικασίας και ουσίας. Επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε μια ξεκάθαρη κοινή «γραμμή» Αθήνας και Λευκωσίας.
Η Ελλάδα εμπλέκεται στο θέμα της ασφάλειας με συμβατικό τρόπο. Χωρίς ξεκάθαρη εικόνα για το τι επιδιώκουμε μπορεί να προκύψει αδιέξοδο, ακόμα και διαδικαστικής φύσης.
Πάντοτε λέγαμε ότι πρέπει να λυθούν οι εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού και ακολούθως να πάμε στη διάσκεψη με αποκλειστικό αντικείμενο το θέμα της ασφάλειας.
Αφενός δεν μπορούμε να συζητούμε τα εσωτερικά μας σε μια διεθνή διάσκεψη. Και αφετέρου όσο αυξάνονται τα άλυτα ζητήματα τόσο λιγοστεύουν οι πιθανότητες μιας θετικής κατάληξης.
Δεν θέλουμε να φύγουμε από μια διάσκεψη χωρίς αποτέλεσμα, καταλαβαίνετε τι θα σήμαινε αυτό. Δεν έγινε αυτό κατορθωτό, έγιναν λάθη στο Μον Πελεράν, νομίζω πως εκεί θα μπορούσε να υπάρχει μια ακτίνα σύγκλισης που να επιτρέψει την κατάληξη. Τώρα δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη διαδικασία. Πρέπει να λυθούν τα ζητήματα και να αξιοποιήσουμε τον χρόνο μπροστά μας.
Η τουρκοκυπριακή πλευρά λέει ότι η διάσκεψη πρέπει να είναι πενταμερής. Η άλλη πλευρά θεωρεί ότι πρέπει να είναι πολυμερής. Πού θα καταλήξουμε;
Αυτό το ζήτημα, που μοιάζει εκ πρώτης όψεως διαδικαστικό, μετατρέπεται σε ουσιαστικό. Κάθε πλευρά στο συγκεκριμένο ζήτημα έχει μια «κόκκινη γραμμή», όχι κόκκινη σαν αυτές που ακούμε από «μπαλκόνια» ή άμβωνες.
Η δική μας η πλευρά, απολύτως δικαιολογημένα, δεν θα δεχτεί απο-αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας πριν από τη λύση, γιατί θέλουμε συνέχεια του κράτους. Η Τουρκία δεν πρόκειται να δεχτεί να αναγνωρίσει de jure την Κυπριακή Δημοκρατία πριν από τη λύση.
Το πρόβλημα με τη διαδικασία όπως την προτείνει η τουρκική πλευρά είναι το εξής: Αν απουσιάζει από τη διάσκεψη η Κυπριακή Δημοκρατία και βρίσκονται απλά οι δύο κοινότητες, τότε υπάρχει πρόβλημα αναγνώρισης. Άρα δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.
Από την άλλη, μια διάσκεψη με την παρουσία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Κυπριακής Δημοκρατίας, των δύο κοινοτήτων και των εγγυητριών δυνάμεων «σκοντάφτει» στο ότι στην πραγματικότητα συνεπάγεται de jure αναγνώριση από την Τουρκία.
Ούτε αυτό μπορεί να γίνει. Πρέπει, όμως, να είναι εκεί το Συμβούλιο Ασφαλείας, αφού από εκεί περιμένουμε ένα ψήφισμα που να υιοθετεί τη λύση, να δίνει εχέγγυα εφαρμογής της, που να εγκαθιδρύει μια ειρηνευτική δύναμη με καθαρούς όρους εντολής. Πρέπει να είναι εκεί και η Ε.Ε. για λόγους κεκτημένου.
Συνεπώς, πρέπει να βρεθεί η σωστή μορφή, κατά την οποία ο καθένας θα μπορεί να διατηρήσει τη θέση του. Σε αντίθετη περίπτωση, θα οδηγηθούμε σε διαδικαστικό αδιέξοδο και κάτι τέτοιο θα ήταν τραγωδία.
Τα τουρκικά στρατεύματα, τα κατοχικά στρατεύματα, πρέπει σαφώς να αποχωρήσουν. Αυτό δεν είναι δυνατόν να γίνει μέσα σε μια μέρα, θα θεωρηθεί άτακτη υποχώρηση. Πρέπει να γίνει σε ένα τακτό χρονικό διάστημα με αρχή και τέλος, σε ένα λογικό χρονικό πλαίσιο, όχι δεκαετίας και βάλε.
Πρέπει, όμως, να απαντήσουμε στο επιχείρημα της τουρκοκυπριακής πλευράς, που λέει «εμάς ποιος θα μας προστατέψει αν αύριο επικρατήσει μια ακραία κατάσταση – θυμάστε τι έγινε το διάστημα 1963-1974». Χρειαζόμαστε λοιπόν και μια ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών, βεβαίως με αρχή και τέλος.
Όταν εξομαλυνθεί η κατάσταση, κανείς δεν θα τα θυμάται αυτά. Επικαλούμαι και το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι εδώ και δεκατρία χρόνια που έχουν αρθεί σχετικά οι περιορισμοί στη διακίνηση, δεν έχει συμβεί κάτι μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Αυτό αποδεικνύει περίτρανα ότι μπορούμε να συμβιώσουμε άνετα με τους συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριους και όλοι μαζί να ελπίζουμε ότι θα αφήσουμε τις κακές συνήθειες στο παρελθόν.
__________________________________________________________________________________
