Ο ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΑΚΙΝΤΖΙ και η άγνωστη
τουρκοκυπριακή κοινότητα
του Κυριάκου Πιερίδη
Η έλευση του 2019 σηματοδοτεί την αρχή του τέλους ενός ακόμα
ιστορικού κύκλου για την επίτευξη λύσης του Κυπριακού στο πλαίσιο της
συμφωνημένης βάσης ομοσπονδίας. Ο κύκλος αυτός θα κλείσει ερμητικά το 2020, αν
παραμεριστεί ο κεντροαριστερός ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας Μουσταφά
Ακιντζί και επανέλθουν στο προσκήνιο δυνάμεις που υιοθετούν γραμμή «δύο κρατών»
και διχοτόμησης.
Η «αντίστροφη μέτρηση» αρχίζει σε 9 μήνες, ενόψει των
«προεδρικών» εκλογών στην κατεχόμενη Κύπρο, τον Μάιο του 2020, που θα καθορίσουν
τον συνομιλητή του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη για την επόμενη 5ετία.
Μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κρανς Μοντανά, ο
Σοσιαλδημοκράτης Μ. Ακιντζί βρίσκεται κάτω από αυξημένη πίεση από τις
συντηρητικές τουρκοκυπριακές πολιτικές δυνάμεις που ανακάμπτουν υπό το βάρος
της διάψευσης των προσδοκιών επίλυσης του Κυπριακού.
Την πίεση ασκούν το αντιπολιτευόμενο Εθνικιστικό Κόμμα, με
τον νέο ηγέτη του Ερσίν Τατάρ, και ο συντηρητικός Κουτρέτ Οζερσάι, ηγέτης του
κεντρώου Κόμματος του Λαού.
Οι δύο Τουρκοκύπριοι πολιτικοί ανήκουν στη νέα γενιά και
προτίθενται να αμφισβητήσουν τον Μ. Ακιντζί στην κάλπη, εκμεταλλευόμενοι την
απογοήτευση για το Κυπριακό ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους ψηφοφόρους.
Παράλληλα, αναπτύσσουν τις σχέσεις τους με την κυβέρνηση
Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στην Τουρκία. Αναζητούν
πρόσφορο έδαφος για να παραμερίσουν τον Μ. Ακιντζί και το βρίσκουν, αφού ήδη
τελεί υπό δυσμένεια από τον ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, γιατί εμμένει στη βάση
της ομοσπονδιακής επανένωσης στην υπό εξέλιξη ύστατη προσπάθεια του ΟΗΕ.
Στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του (30/12/2018), ο Μ. Ακιντζί
άνοιξε μερικώς τα χαρτιά του για το επόμενο κρίσιμο διάστημα, λαμβάνοντας υπόψη
και την πολύ πιθανή περίπτωση που ο ΟΗΕ αποτύχει ή κηρύξει αδιέξοδο στις
προσπάθειες επίλυσης. Δεν πρόκειται να αποχωρήσει και θα παραμείνει συνεπής
στην πολιτική της ομοσπονδίας έως ότου εξαντληθεί κάθε δυνατότητα.
Θα επιχειρήσει, δε, επανεκλογή του τον Μάιο του 2020, για να
ηγηθεί της προσπάθειας διατήρησης της διακριτής ταυτότητας των Τουρκοκυπρίων,
ως κοσμικής και προοδευτικής κοινωνίας.
Ο Μουσταφά Ακιντζί εξελέγη ηγέτης της τουρκοκυπριακής
κοινότητας τον Μάιο του 2015, με ισχυρό ποσοστό 65%, υπό τους ήχους ενός
κυπριακού παραδοσιακού τραγουδιού, της «Τυλληρκώτισσας», που συμβολίζει την
ιστορική σύγκρουση μετά το 1974 των προοδευτικών Τουρκοκυπρίων με τους
εθνικιστές του Ραούφ Ντενκτάς.
Όμως, δεν είναι μόνο συμβολισμοί, είναι και το περιεχόμενο
των θέσεων Ακιντζί και του τρόπου με τον οποίο διαπραγματεύεται, που
αντικατοπτρίζουν τον βαθύ κυπριωτισμό του. Τον Απρίλιο του 2017, σε κλειστή
συνεδρίαση των πολιτικών αρχηγών στα κατεχόμενα, παρουσία του Μεβλούτ
Τσαβούσογλου, σήκωσε μόνος το βάρος της ευθύνης, απορρίπτοντας την εισήγηση του
Τούρκου ΥΠΕΞ για εξέταση άλλων επιλογών πλην της ομοσπονδίας.
Ο Μ. Ακιντζί, στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του, επικρίνει τη
στάση του προέδρου Ν. Αναστασιάδη ότι ροκανίζει τον χρόνο: «Μόνο
η τουρκοκυπριακή πλευρά συμπεριφέρεται δραστήρια για τη λύση, αναπτύσσει
προτάσεις και ανησυχεί για τον χρόνο που χάνεται. Το κάνει αυτό επειδή είναι η
πλευρά που είναι ο μεγαλύτερος όμηρος του status quo».
Αναφορικά με τη μορφή επίλυσης, όμως, ο Μ. Ακιντζί επιμένει
να συγκρατήσει το ακροατήριό του στην ανάγκη συμβιβασμού, τονίζοντας ότι δεν
είναι ρεαλιστική επιλογή τα δύο κράτη και η διχοτόμηση: «Η
ελληνοκυπριακή πλευρά ή ένα τρίτο μέρος δέχεται δύο χωριστά κυρίαρχα κράτη ή
μια συνομοσπονδία δύο χωριστών κρατών εντός της Ε.Ε.;» διερωτήθηκε.
Απευθυνόμενος δε προς τους εθνικιστές, ο Μ. Ακιντζί υπέδειξε
ότι, αν επιδιώξουν αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» (ψευδοκράτος), θα μπουν σε απομόνωση.
Κριτική ασκεί και προς τον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη: «Αν
η ελληνοκυπριακή πλευρά συνεχίσει να επιμένει ότι δεν μοιράζεται τη δύναμη και
τους φυσικούς πόρους με τους Τουρκοκυπρίους, θα αναλάβει επίσης την ευθύνη του
μόνιμου διαχωρισμού στην Κύπρο».
Ο Μ. Ακιντζί ετοιμάζεται για την εκλογική μάχη και θα παίξει
το χαρτί του κυπριωτισμού απέναντι στην Τουρκία: «Είμαστε κοινότητα
ανεκτική, που δείχνει σεβασμό στη διαφορετική άποψη, δεν βλέπει τη βία ως μέσον
πολιτικής. Ενστερνιζόμαστε τις αρχές του Ατατούρκ. Μαζί με την αναζήτηση λύσης
στο Κυπριακό, φροντίζουμε δική μας εσωτερική ειρήνη, αγκαλιάζοντας την αρχή της
κοσμικότητας του Ατατούρκ, με βάση την οποία καταφέραμε να μείνουμε μακριά από
τα θρησκευτικά κράτη. Αυτές τις αξίες τους πρέπει να στηρίξουν οι
Τουρκοκύπριοι. Όλοι πρέπει να σεβαστούν αυτά τα χαρακτηριστικά μας».
Η τουρκοκυπριακή κοινότητα είναι συχνά άγνωστη στον ελλαδικό
χώρο, εξαιτίας της μακράς ηγεμονίας του Ραούφ Ντενκτάς και της ταύτισής του με
τη διχοτόμηση. Συστηματικά υποβαθμίζεται και θεωρείται αμελητέα, όμως, και από
μερίδα της ηγεσίας των Ελληνοκυπρίων.
Στην παρούσα συγκυρία, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης
επαναλαμβάνει διαρκώς την αποκλειστική ευθύνη της Τουρκίας ως της αδιάλλακτης
πλευράς, μια θέση την οποία ασπάζονται, χωρίς δεύτερη σκέψη, ο Αρχιεπίσκοπος
Κύπρου Χρυσόστομος, όπως και ελληνοκυπριακές πολιτικές δυνάμεις (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ
κ.ά.) που στην ουσία αντιτίθενται στην ομοσπονδιακή επίλυση.
Το πολιτικά οξύμωρο για την ελληνοκυπριακή πλευρά ήταν, και
παραμένει όμως, ότι για την επίλυση του Κυπριακού από την τραγωδία του 1974 και
μετά, χρειάζεται να βρει συνεννόηση με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, ως
πολιτικά ίσο μέρος στο κράτος που ιδρύθηκε το 1960, και παράλληλα να συμφωνήσει
τους όρους ενός νέου ομοσπονδιακού συντάγματος και τους τρόπους διακυβέρνησης –
δηλαδή όλο το πακέτο της εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού.
Επιπρόσθετα, ο ΟΗΕ, ιδίως από το 2004 και μετά την
καταψήφιση του Σχεδίου του από την ελληνοκυπριακή κοινότητα, θεωρεί ότι όποια
προσπάθεια για επίλυση είναι «κυπριακής ιδιοκτησίας» και διατηρεί σταθερά την
Τουρκία εκτός ευθυνών, παρά το γεγονός ότι είναι η δύναμη που εισέβαλε και
κατέχει στρατιωτικά.
Ειδικότερα για όσα συνέβησαν στο Κρανς Μοντανά και μετά, ο
γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ρίχνει τις ευθύνες στα δύο μέρη της Κύπρου,
ενώ επαινεί τις εγγυήτριες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας.
__________________________________________________________________________
