ΓΕΝΕΥΗ: ΑΚΟΜΑ ΕΝΑ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ;
του Γεώργιου Μιχαηλίδη (*)
Από την Ανεξαρτησία, στις διακοινοτικές συγκρούσεις και την εισβολή του 1974
Στις 16 Αυγούστου 1960, μετά από διαπραγματεύσεις στη Ζυρίχη και το Λονδίνο, η Κύπρος αποκτά την Ανεξαρτησία της. Είναι από τις τελευταίες αποικίες της «κραταιάς» Βρετανικής Αυτοκρατορίας, όπου ο ήλιος δεν έδυε ποτέ, που ελευθερώνεται, και από τα λίγα εδάφη της αποικιακής Βρετανίας, όπως τα Diego Garcia και Falklands, που δεν γίνεται μια «κανονική χώρα» αφού αλυσοδένεται με συνθήκες συμμαχίας, επεμβατικά και εγγυητικά δικαιώματα, και διατήρηση βάσεων της αποικιακής δύναμης.
Ο αλυτρωτισμός των Ελλήνων Κυπρίων και η μη κατανόηση των συνθηκών που διαμόρφωσαν το Κυπριακό, έδωσαν στους αποικιοκράτες την ευκαιρία, κατά τη γνωστή τους πρακτική του «διαίρει και βασίλευε», να μην αποκτήσει η Κύπρος κανονική Ανεξαρτησία. (1)
Από τη μια μεριά οι αλυτρωτικές επιδιώξεις των Ε/Κ εθνικιστικών κύκλων επένδυσαν ιδεολογικά και πολιτικά στο νεοσύστατο ανεξάρτητο κράτος ως σκαλοπάτι για επιτύχουν την «Ένωση», το οποίο χρησιμοποίησαν για να το καρπωθούν μονομερώς εξουσία, περιθωριοποιώντας και μειώνοντας τους Τ/Κ από συνταγματική κοινότητα σε μειονότητα και περιθωριοποιώντας τις δυνάμεις που ήθελαν συνεργασία και συμφιλίωση μεταξύ των κοινοτήτων. Από την άλλη, οι εθνικιστικοί Τ/Κ κύκλοι που βρίσκονταν στη ηγεσία είδαν την ανεξαρτησία ως σκαλοπάτι για την διχοτόμηση (taksim) και χρησιμοποίησαν την δύναμη τους για να επιβάλουν δια της βίας τον διαχωρισμό και καταπιέζοντας τις δυνάμεις που ήθελαν συνεργασία και συμφιλίωση μεταξύ των κοινοτήτων. (2)
Αντί οι δύο κοινότητες της Κύπρου να εργαστούν για την εμπέδωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και να εξεύρουν λύσεις στα λειτουργικά προβλήματα που είχαν προκύψει από ένα βιαστικά γραμμένο Σύνταγμα, ξεκίνησαν διακοινοτικές συγκρούσεις το 1963-64 και το 1968, με αποκορύφωμα, μετά το προδοτικό πραξικόπημα της χούντας κατά το σχεδιασμό της CIA και του πολύ Kissinger, να ανοίξει ο δρόμος για την εισβολή της Τουρκίας και τη κατοχή σχεδόν του 36% του εδάφους της. (3)
Έτσι, το Κυπριακό από πρόβλημα λειτουργικότητας και συνεννόησης μεταξύ των δύο κοινοτήτων και επίλυσης των μεταξύ τους διαφορών, καταλήγει να αποκτά ακόμα μια νέα διάσταση και γίνεται και πρόβλημα παράνομων επεμβάσεων για να καταλήξει με το παράνομο πραξικόπημα από την Αθηναϊκή χούντα και την Τουρκική εισβολή, κατοχή και εποικισμό, σε μια ντε φάκτο διχοτόμηση που συνεχίζει ακόμα (Διεθνής Πτυχή).
Δια-κοινοτικές Συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού
Με προτροπή και απόφαση της Γ.Σ. και του Σ.Α. του Ο.Η.Ε. καλούνται οι δύο κοινότητες να προσέλθουν σε συνομιλίες για την εξεύρεση λύσεων στα θέματα της εσωτερικής διακυβέρνησης, και την επίλυση των μεταξύ τους διαφορών. (Εσωτερική Πτυχή).
Το 1977 και 1978 με 2 συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, οι Μακάριος και Κυπριανού συμφωνούν με τον Ντενκτάς ότι η επιδιωκόμενη λύση θα είναι Ομοσπονδιακή και θα αποτελείται από Δύο Περιφέρειες.
Επίσης συμφωνείται ότι μετά την επίλυση της Εσωτερικής Πτυχής ή παράλληλα όπως έγινε αργότερα, σε μια διεθνή Διάσκεψη θα συζητιούνταν τα θέματα της Εξωτερικής Πτυχής, δηλ. ο τερματισμός και αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής, η κατάργηση των συμφωνιών εγγυήσεων και συμμαχίας, κλπ.
Για 4 δεκαετίες έλαβαν χώρα αλλεπάλληλοι γύροι διαβουλεύσεων που «έκτισαν» βήμα-βήμα συγκλήσεις και αμοιβαία κατανόηση για τη μορφή της Λύσης.
Το Κρανς Μοντάνα και το Πλαίσιο Γκουτέρες. Η υπαναχώρηση Τατάρ
Σε μια πενταμερή διάσκεψη, όπου σε ένα τραπέζι οι δύο κοινότητες συζητούσαν την Εσωτερική Πτυχή, και σε άλλο μαζί με τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις όπου συζητούσαν την Εξωτερική Πτυχή, οι διαβουλεύσεις στο Κρανς Μοντάνα καταγράφουν σημαντικές συγκλήσεις, αφήνοντας πίσω μια σειρά θέματα προς περαιτέρω διευθέτηση, τα οποία κωδικοποίησε σε έξι σημεία, αλληλένδετα μεταξύ τους, ο Γ.Γ. του Ο.Η.Ε., το γνωστό Πλαίσιο Γκουτέρες. Ενδεικτικά, ανοιχτά μένουν θέματα στην Εσωτερική Πτυχή όπως: η πολιτική ισότητα και η αποτελεσματική συμμετοχή των κοινοτήτων στα ομοσπονδιακά όργανα, και συγκεκριμένα σε ποιους θεσμούς του κράτους θα απαιτείται μια θετική ψήφος τ/κ, ο καθορισμός των ομοσπονδιακών αρμοδιοτήτων, το κλείσιμο του χάρτη με τις περιοχές κάθε συνιστώσας πολιτείας, η επαναβεβαίωση μηχανισμού επίλυσης διαφορών σε περιπτώσεις αδιεξόδου, η οριστικοποίηση της θεραπείας στο περιουσιακό, κ.ά. Ενώ στην Εξωτερική Πτυχή για περαιτέρω επεξεργασία έμειναν θέματα όπως: η αντικατάσταση των εγγυητικών και επεμβατικών δικαιωμάτων με ένα νέο σύστημα εγγυήσεων και εφαρμογής της λύσης από τον ΟΗΕ και την Ε.Ε., η άμεση αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων, η τύχη και το χρονοδιάγραμμα αποχώρησης των ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ, όλα με στόχο την εμπέδωση του αισθήματος αμοιβαίας ασφάλειας, κ.ά. (4)
Έτσι ορίστηκε και η άτυπη πενταμερής + 1 διάσκεψη στη Γενεύη, υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, για να διερευνήσει την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Είχε προηγηθεί συμφωνία τον Νοέμβριο του 2019 μεταξύ του Γ.Γ. του ΟΗΕ και των δύο ηγετών, που καθόριζαν τη διαδικασία, το πλαίσιο λύσης και ως χρόνο μετά τις Τ/Κ εκλογές.
Μελανό σημείο αποτέλεσε η αλλαγή πλεύσης της νέας Τ/Κ ηγεσίας υπό τον κ. Τατάρ, που ανάφερε ότι προσέρχεται ζητώντας αλλαγή πλεύσης από την μέχρι τώρα συμφωνηθείσα βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ). Αυτό επισυνέβη αφού με την παρέμβαση της Άγκυρας τρεις ημέρες πριν τον Β’ γύρο των «Προεδρικών» εκλογών στα Κατεχόμενα και τη ψήφο των εποίκων ενισχύθηκε ο εκλεκτός της Τατάρ.
Σε αυτά προστίθενται η αναθεωρητική συμπεριφορά της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, με τη γνωστή ιδιότυπη ερμηνεία της για ένα Διεθνές Δίκαιο που κορυφώθηκε με την απόφασή της να ανοίξει μέρος της παράκτιας ζώνης της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου και να αναγγείλει τον εποικισμό της, απέναντι σε κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου και παραβιάζοντας τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Η Τουρκία τον τελευταίο καιρό κατηγορεί την Κυπριακή Δημοκρατία ότι δεν επιθυμεί πλέον να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αφού το σημερινό status quo την βολεύει και ότι οι ελληνοκύπριοι δεν επιθυμούν να μοιραστούν μαζί τους εξουσία και φυσικό αέριο. Παράλληλα, με προκλητικές δηλώσεις, υπαναχωρούν από το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, όπως αυτό συμφωνήθηκε το 1977 στις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου Μακαρίου Ντενκτάς και επαναβεβαιώθηκε τον επόμενο χρόνο από τους Κυπριανού και Ντενκτάς, και με πλήθος άλλων συμφωνιών και αποφάσεων της Διεθνούς Κοινότητας.
Τι περιμέναμε από τη Γενεύη;
Ο πήχυς των προσδοκιών παρέμενε χαμηλά και εναπόκειτο την ελληνοκυπριακή ηγεσία να πείσει για την ειλικρίνεια των προθέσεών της και να εκθέσει την Τουρκία στα μάτια της Διεθνούς Κοινότητας. Μόνη εφικτή και υπό τις περιστάσεις δίκαιη λύση είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ) με πολιτική Ισότητα όπως προβλέπεται στις αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ και στα 6 σημεία του πλαισίου Γκουτέρες που στοχεύουν στο να μετατραπεί η Κύπρος σε κανονικό κράτος χωρίς εγγυητικά, επεμβατικά δικαιώματα και με αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά δε μπορεί να μένει στα «ναι μεν αλλά» όσον αφορά στην πολιτική ισότητα, ένα ζήτημα που είναι συμφωνημένο ήδη από το 1991 και που στη συνέχεια έγιναν ενδελεχείς διαπραγματεύσεις για το θέμα της αποτελεσματικής συμμετοχής στη διακυβέρνηση. Επίτευγμα των συγκλίσεων Χριστόφια-Ταλάτ υπήρξε η αποδοχή της αρχής που αντικαθιστά το βέτο της Ζυρίχης με την λογική της μίας θετικής ψήφου από τους τ/κ εκλεγμένους αντιπροσώπους στα βασικά κέντρα λήψης αποφάσεων. Αυτό επιτυγχάνει το συγκερασμό τόσο της ανάγκης λειτουργικότητας τους κράτους, όσο την εφαρμογή μέσα από συγκεκριμένες συνταγματικά κατοχυρωμένες διαδικασίες την ουσιαστική συμμετοχή των τ/κ σε ομοσπονδιακό επίπεδο που αποτελεί έκφανση της πολιτικής ισότητας. Επομένως, είναι αδιανόητη η υπαναχώρηση της ε/κ πλευράς από τις συγκλήσεις στο Κρανς Μοντανά που δίνει χώρο και άλλοθι στην άλλη πλευρά να θέσει ζήτημα κυριαρχικής ισότητας. Απαιτείται άμεσα και απερίφραστα η ε/κ πλευρά να επιστρέψει στη συνετή καθαρή θέση χωρίς του περιορισμούς έτσι ώστε να δοθεί αποφασιστική ώθηση στις διαδικασίες επίλυσης που θα επιταχυνθούν στο επόμενο δίμηνο.
Όσον αφορά δε στο θέμα του φυσικού αερίου, ήδη από τις συγκλίσεις Ταλάτ -Χριστόφια έχει καθοριστεί ότι θα αποτελεί ομοσπονδιακή αρμοδιότητα και ότι μετά τη λύση θα συμμετέχουν και οι τ/κύπριοι στην εκμετάλλευσή του. Η ελληνοκυπριακή πλευρά οφείλει να κάνει σαφές ότι αν η Τουρκία εργαστεί αποτελεσματικά στο ζήτημα της επίλυσης του Κυπριακού θα ανοίξει το δρόμο και στη συνεργασία της Ομόσπονδης Δημοκρατίας στην εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου. Εδώ απαιτούνται πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες προτάσεις για μην έχουμε αρνητικές εξελίξεις.
Πρέπει ακόμα να γίνει σαφές ότι η διεθνής κοινότητα (Ο.Η.Ε. και Ε.Ε.) δεν πρόκειται να ανεχθεί δύο κράτη, αφού είναι αντίθετα στις αποφάσεις του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας, το απορρίπτουν οι δύο από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις: Ελλάδα και Μεγάλη Βρετανία, αλλά και οι νομικές συμφωνίες ανακήρυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας αποκλείουν την ένωση, διπλή ένωση, την διχοτόμηση και τα δύο κράτη.
Τι έγινε στη Γενεύη;
Στη Γενεύη ο Αναστασιάδης φραστικά (αλλά ορθά) στήριξε τη ΔΔΟ, και επέμεινε στο περιορισμό της θετικής ψήφου στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση μόνο σε όσα θέματα αφορούν «ζωτικά συμφέροντα των τ/κ».
Ο δε Τατάρ μίλησε για δύο κράτη και διχοτόμηση. Πρόβαλε τις απαράδεκτες αξιώσεις της Τουρκίας για λύση δύο κρατών ή λύση συνομοσπονδίας ή αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας. Κατά τη γνωστή νέο-οθωμανική τακτική η απαράδεκτη και ακραία αυτή στάση είχε και το στοιχείο του «παζαριού» με διάφορα άλλα θέματα που απασχολούν την Άγκυρα.
Έτσι έγινε και το μεγάλο παζάρι για τα ευρύτερα ζητήματα που έχουν γεωπολιτικό ενδιαφέρον και με φόντο τα πολιτικά-οικονομικά δεδομένα στην Τουρκία, Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή: σχέση Τουρκίας-ΕΕ και νέα τελωνειακή ένωση, το προσφυγικό, η εμπλοκή της στη Λιβύη και τη Μέση Ανατολή, η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Ακουγιού από τη Ρωσία, η οικονομική στήριξη της Τουρκίας που έχει τεράστιο οικονομικό πρόβλημα, Συρία, Ιράκ, Αρμενία, κτλ.). Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις με δεδομένες τις δυσκολίες στη συνεννόηση γύρω από τη Συνθήκη της Λωζάνης και το Ουκρανικό είναι σημαντικοί γεωπολιτικοί παράγοντες που ενεργοποιούν τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Επίσης, στο φόντο υπάρχουν ανησυχίες των Δυτικών για τις οικονομικές διαστάσεις της κρίσης στην Τουρκία και πως αυτές επενεργούν στη προοπτικές για ειρήνη και σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή που μαστίζεται από συγκρούσεις. Στο φόντο της ευρύτερης αυτής διαπραγμάτευσης υπάρχουν διάφορες διαδικασίες οικονομικής και πολιτικής διείσδυσης και των όρων ανοικοδόμησης της Μέσης Ανατολής μετά την σταδιακή αποχώρηση των ΗΠΑ από το Ιράκ και το Αφγανιστάν, δεδομένης της επέκτασης των επενδύσεων της Κίνας στην Τουρκία και στη Μέση Ανατολή.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ δήλωσε δεσμευμένος από την εντολή που πήρε από το ΣΑ του ΟΗΕ όπου το πλαίσιο είναι συγκεκριμένο δηλαδή ΔΔΟ. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι έχει διατηρηθεί ζωντανή η διαδικασία, και αναγγέλθηκε η συνέχιση της. Εξ ου και έδωσε παράταση 2-3 μηνών για να επανέλθουμε με νέες συνομιλίες. Προφανώς μεσολαβεί Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (24-25 Ιουνίου) όπου θα διαφανεί στη πράξη τι διακυβεύεται, οι όροι και τα μέτρα συνεργασίας μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας. Ο ΟΗΕ στοχεύει να συγκαλέσει διάσκεψη αμέσως μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και πριν από τη επόμενη Γενική συνέλευση του ΟΗΕ (76η Σύνοδος του ΟΗΕ στις 14 Σεπτεμβρίου 2021). Σε αυτό πλαίσιο τίθεται το χρονοδιάγραμμα για την επικείμενη διάσκεψη για το Κυπριακό.
Ο ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών
Στο θολό αυτό τοπίο, ελπίδα αποτέλεσε ο καταλυτικός ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών, όπου Δικοινοτικές Πρωτοβουλίες και οργανώσεις από τις δύο κοινότητες από όλο των κόσμο και την Κύπρο, οργάνωσαν δράσεις και εκδηλώσεις με σύνθημα ΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΛΥΣΗ, ΕΠΑΝΕΝΩΣΗ, ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ – ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗΣ. Στόχος η ενθάρρυνση των ηγεσιών να προχωρήσουν σε μία λύση που θα καταστήσει την Κύπρο γη ειρήνης και ευημερίας προς όφελος ε/κυπρίων και τ/κυπρίων και θα αποτελεί παράδειγμα ειρηνικής συνύπαρξης διαφορετικών κοινοτήτων.
Η συζήτηση που έγινε με εκπροσώπους της Κυπριακής παροικίας στην Ελλάδα (Ένωση Κυπρίων Προσφύγων Ελλάδας – Κύπρος ’74), αλλά και ευρύτερα την δικοινοτική Πλατφόρμα Ενωμένη Κύπρος των Αποδήμων Κυπρίων στο πλαίσιο της παγκόσμιας κινητοποίησης κορυφώθηκε στις 24 Απριλίου στην Λευκωσία στα Ενετικά τείχη της Λευκωσίας παρά την Πύλη Πάφου, με τους Τ/Κ να συγκεντρώνονται πάνω στο τείχος που διαχωρίζεται με συρματόπλεγμα και τους Ε/Κ να συγκεντρώνονται στο χώρο κάτω.
Η κινητοποίηση οργανώθηκε από 120 φορείς, δικοινοτικές κινήσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και από τις δύο κοινότητες και σημαντικές προσωπικότητες, και απέδειξε ότι η Κοινωνία των Πολιτών επιμένει σταθερά στη συνεννόηση και σε μια συμφωνημένη λύση.
Οι γνήσιοι Τ/Κ πληγωμένοι από τις συνεχείς παρεμβάσεις της Άγκυρας (σε κάθε τομέα της ζωής τους: εκλογές, οικονομία, δικαιοσύνη, παιδεία, δικαιώματα), και με υπαρκτό τον κίνδυνο να «εξαφανιστούν» και να απωλέσουν το κοσμικό και πολιτιστικό τους χαρακτήρα, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι. Υπενθυμίζουμε τις μαζικές κινητοποιήσεις τους το 2003 κατά του ανάλογου απορριπτισμού και των εθνικιστικών επιδιώξεων του καθεστώτος Ραούφ Ντενκτάς, που κατέληξαν στην ανατροπή του.
Έχουν συγκροτήσει δύο πλατφόρμες «Αυτή η πατρίδα είναι δική μας» και «Συνδικαλιστική πλατφόρμα» που εκφράζουν δυναμικά και φωνακτά την αντίθεση τους στον Τατάρ και την Άγκυρα.
Εδώ μπαίνει το ερώτημα πως ετοιμάζεται το έδαφος για τις νέες συνομιλίες σε 3 μήνες και πως δημιουργούμε τις συνθήκες για συμφιλίωση και επανένωση στη βάση μιας ΔΔΟ:
· Απαιτείται να ανοίξουν άμεσα τα οδοφράγματα για τους εμβολιασμένους και όσους έχουν rapid test, ώστε να επαναρχίσουν επαφές ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
· Απαιτείται συνέχεια της δράσης και κινητοποίησης για την ανάγκη συμφιλίωσης ε/κ και τ/κ μέσα από κοινούς αγώνες - το κοινό μέτωπο πάλης που πρέπει να πάρει συγκεκριμένη μορφή, με τη δράση και συμμετοχή των κινημάτων με πρωτοβουλίες όπως η συνέλευση των κινημάτων για την λύση.
· Πρέπει να αρχίσει δημόσια συζήτηση για να πληροφορηθεί ορθά ο κόσμος καλύτερα για τη ΔΔΟ. Η ΔΔΟ θα οικοδομηθεί μέσα από τα κινήματα που θα την κάνουν κτήμα και όραμα τους που θα πραγματωθεί με τη λύση.
· Πρέπει να προβληματιστούμε παρά πολύ σοβαρά για το πως πρώτα και κύρια αντιμετωπίζεται κάθε νέα προσπάθεια για νέα τετελεσμένα, είτε στην αποκλειστική οικονομική ζώνη, είτε στο Βαρώσι και την ίδια στιγμή να προβληματιστούμε για το τι πρέπει να γίνει για να ανοίξει ο δρόμος για λύση στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου.
-----------------------------------
(1) = Παρ’ ότι στη Συμφωνία της Λωζάνης αναφέρεται ότι η Τουρκία απεμπολεί κάθε δικαίωμα της στην Κύπρο, με ένα ελιγμό της Downing Street το 1955, η Βρετανία θέτει θέμα συμμετοχής της «άλλης πλευράς» δηλ. της Τουρκίας, την οποία αποδέχεται η τότε Ελληνική Κυβέρνηση, και από το 1956 εμφανίζεται ως συμβαλλόμενο μέρος στις συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού.
(2) = Οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου καθορίζουν το στάτους των Τ/Κ ως κοινότητας, με δικαιώματα στη συμμετοχή και λειτουργία του κράτους.
Οι συμφωνίες φέρουν την υπογραφή των 2 κοινοτήτων, και των 3 εγγυητριών δυνάμεων.
(3) = Με δεδομένο το παράδειγμα της Κρήτης, που η Αυτόνομη Πολιτεία, σύντομα ενώθηκε με την Ελλάδα, αλλά και εκδιώχθηκαν οι Τουρκο-Κρητικοί, συμφωνήθηκε ως μοναδικά αποδεκτή πορεία η Ανεξαρτησία της Κύπρου, η κατοχύρωση της με τις συνθήκες συμμαχίας και εγγυήσεων με την Βρετανία, Ελλάδα και Τουρκία, αποκλείοντας την όποια άλλη πορεία (Ένωση, Διπλή Ένωση, Απόσχιση, Δύο κράτη, Διχοτόμηση).
Άλλωστε ποτέ καμία Ελληνική Κυβέρνηση και πολιτική ηγεσία δεν αποδέχθηκε τον αλυτρωτισμό των εθνικιστικών Ε/Κ κύκλων για «Ένωση», από την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου.
(4) = Οι συγκλίσεις που επιτευχθηκαν περιλαμβάνουν μεταξύ αλλων :
· επαναλαμβάνεται η αναφορά περί απαγόρευσης ένωσης, διπλής ένωσης ή απόσχισης. Και συμφωνείται ότι στην Ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία θα κατοχυρώνεται η ενότητα του κράτους μέσα από μία και μόνη κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια (τρία “singles”).
· κατοχυρώνεται η απρόσκοπτη εφαρμογή των βασικών ελευθεριών της Ε.Ε. και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους τους Κύπριους πολίτες, δηλαδή η ελεύθερη εγκατάσταση, διακίνηση, απόκτηση περιουσίας και άσκηση επαγγέλματος σε όλη την επικράτεια της Ομόσπονδης Κυπριακής Δημοκρατίας, ανεξάρτητα συνιστώσας πολιτείας και καταγωγής.
· προνοούνται δύο συνιστώσες πολιτείας, κάθε μια εκ των οποίων, θα διοικείται από την αντίστοιχη κοινότητα, θα έχει τα δικά της όργανα εξουσίας και αρμοδιότητες ταυτόσημες με εκείνες της άλλης πολιτείας, και οι δύο κοινότητες θα έχουν αποτελεσματική συμμετοχή στα όργανα και τις αποφάσεις της κεντρικής εξουσίας. Οι συγκλίσεις προνοούν όλες τις αναγκαίες αρμοδιότητες της Κεντρικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης που κατοχυρώνουν μια ξεκάθαρα ισχυρή κεντρική εξουσία. Ενώ οι αρμοδιότητες των συνιστωσών πολιτειών θα περιορίζονται κυρίως σε θέματα παιδείας, πολιτισμού, δικαστικής εξουσίας, αυτοδιοίκησης, αστυνόμευσης, τοπικής οικονομίας και εμπορίου, κ.ά. (λαμβάνοντας υπόψη τους κανονισμούς της Ε.Ε. στα δύο τελευταία).
· προβλέπεται Προεδρικό σύστημα με την εκλογή προέδρου - αντιπροέδρου της ομοσπονδιακής Κύπρου με καθολική ψηφοφορία και με απόλυτη πλειοψηφία. Στην υλοποίηση της η αρχή αυτή, προνοεί διασταυρούμενη και σταθμισμένη ψήφο των Ε/Κ και των Τ/Κ, ώστε η μεγαλύτερη κοινότητα των Ε/Κ να μην μπορεί να εκλέγει τον Τ/Κ αντιπρόεδρο, αλλά η επιρροή της ψήφου της μίας κοινότητας στην άλλη να είναι ισότιμη αναλογικά. Αυτό θα δημιουργήσει συνέργειες και πολιτική συνεννόηση και θα ενισχύσει τη συνοχή του κράτους. Προβλέπεται ακόμα η εκ περιτροπής προεδρεία σε αναλογία 2 προς 1 μεταξύ Προέδρου και Αντιπροέδρου. Ακόμα οι συγκλίσεις προνοούν τη δημιουργία ως εκτελεστικού σώματος ενός Υπουργικού Συμβουλίου με 7 Ε/Κ και 4 Τ/Κ.
· προνοείται η δημιουργία Γερουσίας (άνω Βουλής) με ίση εκπροσώπηση των δύο συνιστωσών πολιτειών, και Βουλής Αντιπροσώπων (κάτω Βουλής) με αναλογική αντιπροσώπευση όλων των πολιτών. Κάθε συνιστώσα πολιτεία θα έχει και τη δική της Βουλή, που θα νομοθετεί στα θέματα της αρμοδιότητας της. Ακόμα προνοείται η ύπαρξη ανώτατου ορίου άσκησης του δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι των Ε/Κ που θα κατοικούν στην Τ/Κ συνιστώσα πολιτεία. Όσοι ξεπερνούν το όριο αυτό, θα είναι ετεροδημότες και θα ασκούν τα δικαιώματα εκλέγειν και εκλέγεσθαι στην Ε/Κ συνιστώσα πολιτεία.
· προνοείται κατά τα πρότυπα του συντάγματος του 1960 ότι θα στελεχώνονται όλα τα άλλα Ομοσπονδιακά σώματα και από τις δύο κοινότητες (δικαστική εξουσία, ομοσπονδιακός κρατικός μηχανισμός, ημικρατικοί οργανισμοί, κλπ) χωρίς βέτο.
· προβλέπεται η δημιουργία αποτελεσματικού μηχανισμού επίλυσης διαφορών, ώστε να μη παραλύει το κράτος.
· προνοείται ότι η Κυπριακή Ιθαγένεια θα δίδεται μόνο από την Κεντρική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση. Επίσης συμφωνήθηκε ότι την ημέρα της λύσης οι Ε/Κ είναι 805 χιλιάδες (όσοι δηλ. Ε/Κ είναι εγγεγραμμένοι στο αρχείο πληθυσμού) και οι Τ/ Κ θα είναι 220 χιλιάδες (με την πολιτογράφηση αριθμού εποίκων που έχουν για ανθρωπιστικούς λόγους αποκτήσει δεσμούς με την Κύπρο, πχ μικτούς γάμους με Τ/Κ). Επίσης συμφωνήθηκε ότι στο διηνεκές η αναλογία πληθυσμού Ε/Κ και Τ/Κ θα είναι 4 προς 1.
· προνούνται αντίστοιχα για μετανάστες από την Ελλάδα και την Τουρκία.
· προνοείται ότι η Ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει με όλα τα θέματα και υποχρεώσεις απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το κεκτημένο θα ισχύει σε όλη την επικράτεια, χωρίς εξαιρέσεις. Θα υπάρχει μία Κεντρική Τράπεζα και ένα νόμισμα (το ευρώ).
· προνοείται ότι για τις Στρατηγικές δομές: φυσικός πλούτος (στο υπέδαφος και την ΑΟΖ), το FIR, κ.ά. αρμόδια θα είναι η κεντρική Ομόσπονδη Κυβέρνηση, με ταυτόχρονη συμφωνία για κατανομή των πόρων στις συνιστώσες πολιτείες.
(*) Γεώργιος Μιχαηλίδης,
είναι ο Ε/Κ συντονιστής της
Δικοινοτικής «Πλατφόρμας Ενωμένη Κύπρος
των Αποδήμων Κυπρίων»
(Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Τσεχία,
Σλοβακία, Σουηδία, Αυστραλία, Ν. Αφρική, κ.ά.)
και συμμετέχει στις Κυπριακές παροικιακές οργανώσεις στην Ελλάδα.
Το άρθρο γράφτηκε σε συνεργασία
και με τη συμβολή του Νίκου Τριμικλινιώτη,
Καθηγητή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.
Ευχαριστίες και στην Μαρία Γιαννακάκη,
Πρόεδρο της Πρωτοβουλίας Ειρήνης και
Αλληλεγγύης με την Κύπρο (Π.Ε.Α.Κ.)
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
GENEVA: ANOTHER APPOINTMENT ON THE WAY TO RESOLVE THE CYPRUS PROBLEM?
by Georgios Michaelides (*)
From Independence to Inter-Communal Conflicts and the 1974 Invasion
On August 16, 1960, after negotiations
in Zurich and London,
Cyprus gained its Independence. It is one of
the last colonies of the "mighty"
British Empire, where the sun never sets, which is liberated, and of the
few colonial territories of Britain, such as Diego Garcia and the Falklands,
which does not become a "normal country" as it is chained by
conditions such as: the alliance treaty,
the invasive and guarantor rights, and the maintaining of bases of the colonial
power.
The redemptionism, of the Greek
Cypriots and the lack of understanding of the conditions that shaped the Cyprus issue, gave the colonialists the
opportunity, according to their well-known practice of "divide and
rule", not to allow Cyprus
to gain normal Independence.
(1)
On the one hand, the emancipatory
aspirations of the G/C nationalist circles invested ideologically and
politically in the newly formed independent state as a step towards achieving
the "Union with Greece", by unilaterally seizing power, marginalizing
and reducing the T/Cs in the minority and marginalizing the forces that wanted
cooperation and reconciliation between the communities. On the other hand, the
nationalist T/C circles saw independence as a step towards the division
(taksim) and used their power to force secession and suppress forces seeking
cooperation and reconciliation between communities. (2)
The two communities of Cyprus instead
of working for the consolidation of the Republic of Cyprus and finding
solutions to the operational problems that had arisen from a hastily written
Constitution, entered into inter-communal conflicts in 1963-64 and 1968,
culminating after the treacherous coup of the Greek junta, which was planned by the CIA and
Kissinger, to pave the way for the Turkish invasion and occupation of almost
36% of its territory. (3)
Thus, the Cyprus issue, from a problem of
functionality and conciliation between the two communities and the resolution
of their differences, ends up acquiring another dimension and becomes a problem
of illegal interventions: the illegal
coup by the Athenian junta and the Turkish invasion, occupation and settlement,
and in a de facto division that still
continues (International Aspect).
Inter-Communal Talks for the settlement of the Cyprus problem
After being urged by decisions of the
General Assembly and Security Council of the UN, the two communities, entered
into negotiations aimed at finding solutions to internal governance issues, and
to resolve disputes between them. (Internal Aspect). In 1977 and 1978 with two
High Level Agreements, Makarios and Kyprianou agree with Denktas that the
desired solution will be Federal and will consist of Two Regions.
It was also agreed that after the
resolution of the Internal Aspect or parallel to it as it was done later, that an
international Conference on the issues of the External Aspect would be convened
to discuss, ie the termination and withdrawal of the occupying forces, the
abolition of guarantee and alliance agreements, etc.
For 4 decades, successive rounds of
consultations took place that "built" step-by-step a mutual understanding of the form of the
Solution.
Crans Montana and the Guterres Framework. Tatar’s withdrawal
At a five-party conference, where the
two communities were discussing the Inner Aspect at one table, and at another
table with the three guarantors in which they were discussing the External
Aspect, at the Crans Montana conference, important convergences were recorded,
leaving behind a number of issues for further settlement. These were codified
in interrelation between them in six points, by the S.G. of the UN, in what is
known as the Guterres Framework. Indicatively, issues that remain open in the
Internal Aspect are such as: the political equality and the effective
participation of the communities in the federal bodies, and specifically in
which state institutions a positive vote of the T/C will be required, the
definition of the federal competencies, the closing of the map with the areas
of each constituent state, the reaffirmation of a dispute resolution mechanism
in cases of deadlock, the finalization of the treatment of the property issue,
etc. While in the External Aspect for further elaboration such issues were left:
the replacement of the guarantee and invasive rights with a new system of
guarantees and implementation of the solution by the UN and the EU, the
immediate withdrawal of the occupying forces, the fate and the withdrawal
schedule of ELDYK and TURDYK, all with the aim of consolidating the feeling of
mutual security, etc. (4)
This is how the informal five-party + 1
conference was set in Geneva,
under the auspices of UN Secretary General Antonio Guterres, to explore the
resumption of substantive negotiations. To this end an agreement had been
reached in November 2019 between the Secretary General. of the UN and the two
leaders.
A dark spot was the change of course by
the new T/C leadership under Mr. Tatar, who stated that he was coming asking
for a change of course from the previously agreed base of the Bi-Zonal Bi-communal
Federation (BBF). This happened after Ankara
intervened three days before the second round of the "Presidential"
elections in the Occupied
Territories and through the
vote of the settlers managed to elect Tatar.
Added to this is Turkey's revisionist
behavior in the Eastern Mediterranean, with its well-known peculiar
interpretation of the international law, culminating in its decision to open
part of the coastal area of the Famagusta
enclave and to announce its settlement, in blatant violation of International Law and
in breach of United Nations Security Council resolutions.
Turkey has recently been accusing the Republic of Cyprus
that it no longer wants to return to the negotiating table as the current
status quo suits it and that the Greek Cypriots do not want to share power and
gas with them. At the same time, with provocative statements, they withdew from
the agreed solution framework for a Bi-Zonal Bi-communal Federation, as agreed
in 1977 in the Makarios - Denktas High Level Agreements which was reaffirmed
the following year by Kyprianou and Denktas, and by a number of other
agreements.
What did we expect from Geneva?
Given the above, our expectations
remained low and it was up to the Greek Cypriot leadership to convince of the
sincerity of its intentions and to expose Turkey to the eyes of the
international community. The only possible and under the circumstances just solution
is the Bi-Zonal Bi-communal Federation (BBF) with political Equality as
provided for in the UN Security Council resolutions and in the 6 points of the
Guterres Framework aimed at transforming Cyprus into a normal state without
guarantor and invasive rights and with the withdrawal of the occupying forces.
The Greek Cypriot side cannot remain in
the "yes but" formula in terms of political equality, an issue that
has been agreed since 1991 and which has since been thoroughly negotiated on
the issue of effective participation in government. The achievement of the
Christofia-Talat convergences was the acceptance of the principle that replaces
the Zurich veto
with the logic of a positive vote by the T/C elected representatives in the
main decision-making centers. This achieves the combination of both the need
for the functionality of the state, as well as the implementation through
specific constitutional procedures of the substantial participation of the T/Cs
at the federal level, which is a manifestation of political equality.
Therefore, it is inconceivable for the G/C side to withdraw from the convergences
in Crans Montana,
which gives space and alibi to the other side to raise the issue of “sovereign
equality”. The G/C side is urgently and unequivocally required to return to its
prudent clean slate without any restrictions in order to give a decisive
impetus to the settlement processes that will be accelerated in the next two
months.
Regarding the issue of natural gas, this
was already solved by the Talat-Christofia convergences, as it has been
determined that it will be a federal responsibility and that after the solution,
the T/Cypriots will also participate in its exploitation. The Greek Cypriot
side must make it clear that if Turkey
works effectively on the issue of resolving the Cyprus
issue, it will pave the way for the Federal
Republic to cooperate in
the exploitation of energy wealth. Here, initiatives with specific proposals
are needed so that we do not have negative developments.
It should also be made clear that the
international community (UN and EU) will not tolerate two states, as it is
contrary to UN Security Council resolutions, rejected by two of the three
guarantor powers: Greece and Britain, but also by the legal agreements for the
proclamation of the Republic of Cyprus which exclude unilateral union, double
union, division or secession in two states.
What happened in Geneva?
In Geneva, Anastasiadis verbally (but correctly)
supported the BBF, and insisted on limiting the positive vote in the federal
government only on issues concerning "vital interests of the Turkish
Cypriots".
Tatar spoke of two states and division.
He put forward Turkey's
unacceptable demands for a two-state solution or a confederate solution or
recognition of sovereign equality. According to the well-known neo-Ottoman
tactics, this unacceptable and extreme attitude had the element of a
"bazaar" with various other issues that concern Ankara.
Thus, the big bargain was made for the
broader issues of geopolitical interest and against the background of the
political-economic interests of Turkey, in Eastern Mediterranean and the Middle
East: (Turkey-EU relationship and new customs union, the refugee issue, its
involvement in Libya and the Middle East, the construction of the nuclear power
plant in Akuyu by Russia, the financial support of Turkey, which has a huge
economic problem, Syria, Iraq, Armenia, etc.).
Greek-Turkish relations, given the
difficulties in interpreting the Lausanne Treaty and the Ukrainian issue, are
important geopolitical factors that activate the US and the EU. These also form the
background of Western concerns about the economic dimensions of the crisis in Turkey and how
these will affect the prospects for peace and stability in the wider
conflict-torn region. In the background of this wider negotiation are various
economic and political processes and the conditions for the reconstruction of
the Middle East after the gradual withdrawal of the United
States from Iraq
and Afghanistan, given the
expansion of Chinese investments in Turkey
and the Middle East.
The UN Secretary-General said he was
bound by the mandate he received from the UN Security Council, where the
framework is specific, ie the BBF. Importantly, the process has been kept
alive, and its continuation has been announced. Hence he gave an extension of
2-3 months to return with new talks.
The European Council (June 24-25) is
apparently in the interval, which will show in practice what is at stake, the terms
and measures of EU-Turkey cooperation. The UN aims at convening a conference
immediately after the European Council and before the next UN General Assembly
(76th UN Session on 14 September 2021). In this context, the timetable for the
forthcoming conference on the Cyprus
issue is set.
The role of Civil Society
In this murky landscape, hope was the
catalytic role of Civil Society, where Bi-communal Initiatives and
organizations from both communities around the world and Cyprus itself,
organized actions and events with the slogan WE STRIFE FOR A SOLUTION, RE-UNIFICATION,
and FEDERATION – AGAINST PARTITION. The aim was to encourage the leaders to
proceed with a solution that will make Cyprus a land of peace and
prosperity for the benefit of G/Cypriots and T/Cypriots and will be an example
of peaceful coexistence of different communities.
The discussion with representatives of
the Cypriot community in Greece (Greek Cypriot Refugee Association - Cyprus
'74), but also the wider bi-communal United Cyprus Platform of Overseas Cypriots
in the context of a global mobilization culminated on April 24 in Nicosia at
the Venetian walls of the Paphos Gate, with the T/Cs being concentrated on the
wall separated by wire mesh and the G/Cs being concentrated in the space below.
The mobilization was organized by 120 organizations,
bi-communal movements of Civil Society from both communities and important
personalities, and proved that the Civil Society firmly insists on reconciliation
and an agreed solution.
The genuine Turkish Cypriots, wounded
by the constant interventions of Ankara
(in every sphere of their lives: elections, economy, justice, education,
rights), and with the real risk of "disappearing" and losing their
secular and cultural character, are particularly sensitive. We recall their
mass mobilizations in 2003 against the similar rejectionist and nationalist
aspirations of the Rauf Denktas regime, which led to its overthrow.
They have set up two platforms,
"This Homeland is Ours" and "Trade Union Platform", which
strongly and loudly express their opposition to Tatar and Ankara.
Here comes the question of how the ground is being prepared for the new talks in 3 months and how are we creating the conditions for reconciliation and reunification on the basis of a BBF:
· Roadblocks need to be opened immediately for those vaccinated and those who have a rapid test, in order to re-establish contacts between the two communities.
· Continued action and mobilization is needed for the need to reconcile G/Cs and T/Cs through common struggles - the common front of struggle that must take concrete form, with actions and participation of movements with initiatives such as the assembly of movements for solution.
· A public debate should be launched to better inform the public about the BBF. The BBF will be built through the movements that will make it their property and their vision that will be realized with the solution.
· We must think very seriously about how every new effort for new provocative actions are dealt, with first and foremost, either in the exclusive economic zone or in Varosia, and at the same time think about what needs to be done to pave the way for a solution in based on the agreed framework.
-----------------------------------
(1) = Although the Lausanne Agreement states that Turkey relinquishes all its rights to Cyprus, with a maneuver by Downing Street in 1955, Britain raised the issue of the participation of the "other side", ie Turkey. This was accepted by then Greek Government, and which since 1956 appears as a party to the talks for the settlement of the Cyprus problem.
(2) = The Zurich-London agreements define the status of T/Cs as a community, with rights in the participation and operation of the state. The agreements are signed by the 2 communities, and the 3 guarantor powers.
(3) = Given the example of Crete, where the Autonomous State was soon united with Greece, but also expelled the Turkish-Cretans, it was agreed that the only acceptable course was the Independence of Cyprus, securing it with the conditions of alliance and guarantees with Britain, Greece and Turkey, excluding any other course (Union, Double Union, Secession, Two States, Division). After all, no Greek government or political leadership has ever accepted the redemption of nationalist G/C circles for "Union with Greece" , from the era of Eleftherios Venizelos.
(4) = The Convergences achieved include among others:
· the reference to prohibition of union, double union or secession. And it is agreed that in the Federal Republic of Cyprus the unity of the state will be secured through a single sovereignty, an international personality and one citizenship (three "singles").
· the smooth implementation of the basic freedoms of the EU is guaranteed, together with human rights for all Cypriot citizens, ie the free establishment of settlement, the right to free movement, and the right of acquisition of property and exercise of profession throughout the territory of the Federal Republic of Cyprus, regardless of component state and origin.
· two component states are envisaged, each of which will be administered by the respective community. These will have their own organs of power and responsibilities identical to those of the other state, and both communities will have an effective participation in the organs and decisions of the central federal power. Convergences provide for all the necessary powers of the Central Federal Government that secure a clearly strong central authority. While the responsibilities of the constituent states will be limited mainly to issues of education, culture, judiciary, local government, policing, local economy and trade, etc. (taking into account EU regulations in the last two).
· a Presidential system is envisaged with the election of a President - Vice-President of the Federal Republic of Cyprus by universal suffrage and by an absolute majority. In its implementation, this principle provides for a cross-cutting and weighted vote of the Greek Cypriots and the Turkish Cypriots, so that the largest community of Greek Cypriots can not elect the T/C vice-president, and the influence of the vote of one community in the other to be proportionally equal. This will create synergies and political conciliation and strengthen the cohesion of the state. A rotating presidency of 2 to 1 between the President and the Vice-President is also envisaged. The convergences also provide for the creation as an executive body of a Council of Ministers with 7 G/C and 4 T/C.
· the convergences provide for the creation of a Senate (upper house) with equal representation of the two constituent states, and a House of Representatives (lower house) with proportional representation of all citizens. Each constituent state will have its own Parliament, which will legislate on matters within its competence. It is also provided that there is a ceiling for exercising the right to vote and to be elected of the G/C that will reside in the T/C constituent state. Those who exceed this limit will be considered extra-residents and will exercise their rights to vote and be elected in the G/C constituent state.
· according to the standards of the 1960 constitution, all other federal bodies (judiciary, federal state apparatus, semi-governmental organizations, etc.) will be staffed from both communities without a veto.
· the creation of an effective dispute resolution mechanism is envisaged, so as not to paralyze the state.
· it is provided that Cypriot Citizenship will be granted only by the Central Federal Government. It was also agreed that on the day of the settlement the G/Cs are 805 thousand (ie those G/Cs that are registered in the population registry) and the T/Cs will be 220 thousand (with the naturalization of a number of settlers who for humanitarian reasons have acquired ties with Cyprus, eg mixed marriages with T/Cs). It was also agreed that in perpetuity the ratio of population of G/Cs and T/Cs will be 4 to 1.
· similar provisions are agreed respectively for immigrants from Greece and Turkey.
· it is envisaged that the Federal Republic of Cyprus will continue with all issues and obligations towards the European Union. The acquis will apply throughout the country, without exception. There will be one Central Bank and one currency (the euro).
· it is provided that for the Strategic structures: natural wealth (in the subsoil and in the EEZ), the FIR, etc, will be under the central Federal Government’s responsibility, with a simultaneous agreement on the distribution of resources to the constituent states.
(*) Georgios Michaelides,
is the G/C coordinator
of the bi-communal “United Cyprus Platform
of Overseas Cypriots"
(Greece, Turkey, Britain, Germany, France,
Czech Republic, Slovakia, Sweden, Australia, South Africa, etc.)
and participates in the Cypriot community
organizations in Greece.
The article was written in collaboration and with the cooperation
of Nicos Trimikliniotis, Professor of the European University of Cyprus.
Thanks also go to Maria Yannakaki, President of the Peace
and Solidarity Initiative with Cyprus (P.E.A.K.)
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Ακόμα ένα ραντεβού στο δρόμο της επίλυσης του Κυπριακού;
ΓΕΝΕΥΗ: ΑΚΟΜΑ ΕΝΑ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ
ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ;
https://prasinoi.gr/geneva-cyprus21/
Γενεύη:
Ακόμα ένα ραντεβού στο δρόμο της επίλυσης του Κυπριακού;
https://peripteron.eu/genevi-akoma-ena-rantevou-sto-dromo-tis-epilysis-tou-kypriakou/
Η ΠΕΝΤΑΜΕΡHΣ ΣΤΗ
ΓΕΝΕYΗ- ΜΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
https://www.facebook.com/groups/151647525004924/permalink/1868643443305315/
THE FIVE PARTY CONFERENCE IN GENEVA - AN ANALYSIS
https://www.facebook.com/groups/180800695448106/permalink/1634134930114668/
_____________________________________________________________________________________
