Στην αυλή του αρχιεπισκοπικού
ξενοδοχείου το αρχαίο μνημείο
Θέση αναγκάστηκε να πάρει η κυβέρνηση Αναστασιάδη –
Συναγερμού, μετά από μέρες ένοχης σιωπής για το πολιτιστικό έγκλημα στη
Γεροσκήπου. Κι αυτό για να καταστήσει σαφές η Υπουργός Μεταφορών ότι η
συναλλαγή θα πάει μέχρι τέλους, χωρίς να περιμένουν καν να τελειώσουν οι
αρχαιολογικές έρευνες. Σε χθεσινή δήλωση του εκπροσώπου Τύπου του ΑΚΕΛ,
Στέφανου Στεφάνου, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι το αρχαίο μνημείο της
Ελληνιστικής περιόδου στη Γεροσκήπου θα γίνει η πίσω αυλή για το πολυτελές
ξενοδοχείο και τους δύο πύργους που κτίζει ο Αρχιεπίσκοπος.
Ο Στέφανος Στεφάνου υπογράμμισε ότι είναι κυριολεκτικά
εξοργιστική η περιφρόνηση των κυβερνώντων και του Αρχιεπισκόπου προς τις
ανησυχίες και τις εκκλήσεις επιστημονικών φορέων, του Δήμου Γεροσκήπου,
οργανωμένων συνόλων και πολιτών.
Επισημαίνει ότι η κυβέρνηση προσκυνά τα επιχειρηματικά
«θέλω» του Αρχιεπισκόπου καταστρέφοντας αρχαία μνημεία. Ταυτόχρονα, το ΑΚΕΛ
καλεί την κυβέρνηση να απαντήσει στο λαό: Από πότε οι πύργοι και τα ξενοδοχεία
του Αρχιεπισκόπου και του όποιου άλλου είναι σημαντικότερα από τα αρχαία
μνημεία και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου; Ως πότε οι κυβερνώντες θα
ισοπεδώνουν νόμους, αρχές, αξίες και μνημεία για να περάσει το τρακτέρ των
μπίζνες του Αρχιεπισκόπου; Πότε οι κυβερνώντες θα αντιληφθούν ότι το κράτος μας
είναι σύγχρονο, κοσμικό και ευρωπαϊκό; Καταληκτικά το ΑΚΕΛ για μια ακόμα φορά
υπογραμμίζει ότι το πολιτιστικό έγκλημα στη Γεροσκήπου πρέπει να αποτραπεί και
καθιστά σαφές πως θα κάνει ό,τι είναι δυνατό εντός και εκτός Βουλής.
Ο Ούγγρος επενδυτής και το τεχνητό νησί της «Εδέμ»
Η υπόθεση ξεκίνησε όταν Ούγγρος επιχειρηματίας, που
δραστηριοποιείται στην περιοχή της Πόλης Χρυσοχούς, κατέβηκε στο νησί με σχέδια
να ανεγείρει πολυτελή ξενοδοχεία και πολυώροφες πολυκατοικίες στο παραλιακό
μέτωπο της Γεροσκήπου.
Στα σχέδια περιλαμβανόταν ακόμα και η κατασκευή τεχνητού
νησιού στη θαλάσσια περιοχή. Τον Σεπτέμβριο του 2014 με πρωτοβουλία του
Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, ο Ούγγρος επιχειρηματία, διά εκπροσώπων του,
πραγματοποίησε συνάντηση με τον Υπουργό Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικο και τον
Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Νίκο Κουγιάλη. Ήδη από τότε είχαν διαφανεί οι
προθέσεις της κυβέρνησης, αφού μετά τη συνάντηση ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος,
Νίκος Κουγιάλης, είχε δηλώσει: «Εκείνο που υποσχεθήκαμε στον Αρχιεπίσκοπο είναι
όταν και εφόσον ληφθούν όλα τα απαραίτητα έγγραφα, τότε οι αρμόδιες Αρχές θα
θέσουν αυτό το έργο και θα το εξετάσουν ως προτεραιότητα».
Ο Αρχιεπίσκοπος από την άλλη είχε εκφράσει τη βεβαιότητά του
ότι μετά τη συνάντηση άρχιζε η αντίστροφη μέτρηση για την πραγματοποίηση του
έργου για το οποίο θα παραχωρούσε μεγάλη έκταση εκκλησιαστικής γης.
Γι’ αυτό άλλωστε οι Υπουργοί Εσωτερικών, Σωκράτης Χάσικος
και Αγροτικής Ανάπτυξης, Νίκος Κουγιάλης, ζήτησαν από τον Αρχιεπίσκοπο και τους
εκπροσώπους του Ούγγρου επιχειρηματία να υποβάλουν επίσημη πρόταση που να
συνοδεύεται από τελικά σχέδια και πολεοδομικές και περιβαλλοντικές μελέτες.
«Η Πόλη της Εδέμ»
Στην ιστοσελίδα της “Πόλης της Εδέμ” (Εden City)
διαφημίζεται ως η “μεγαλύτερη οικιστική ανάπτυξη της Μεσογείου” και υπόσχεται
προσωπικές παραλίες, πεντάστερο ξενοδοχείο διεθνούς μπραντ και πολυτελή
διαμερίσματα στη χερσόνησο, πολυτελείς κατοικίες στο νησί Divina (το τεχνητό
νησί που προγραμματιζόταν) που θα μπορούσε να φιλοξενήσει ταυτόχρονα μέχρι και
12.000 άτομα, εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας, θέα στη μαρίνα των 500 θέσεων
ελλιμενισμού σκαφών και σε αποβάθρα και φυσικά τον «Κήπο της Εδέμ» σε νέα
εκδοχή που αντί για πράσινο, φυσική πολυχρωμία και ζουμερά φρούτα, θα προσφέρει
επιχειρηματικές ευκαιρίες και δραστηριότητες στους θαμώνες και για ξεκούραση
και χαλάρωση ενυδρείο, και οικο-περιηγήσεις σε βοτανικούς κήπους και στη γέφυρα
600 μέτρων που θα συνέδεε το νησί Divina με τη Χερσόνησο.
Ο Ούγγρος επιχειρηματίας Sandor Kenyeres, συνέταιρος του
Αρχιεπισκόπου Κύπρου, ήταν έτοιμος να τζογάρει 7 δισεκατομμύρια ευρώ για να
κατασκευάσει ένα παραλιακό συγκρότημα με εστιατόρια, διαμερίσματα και εμπορικό
κέντρο στη Χερσόνησο της πόλης της Εδέμ, όπου ο επισκέπτης θα έχει πρόσβαση και
σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εκτός από σπα στο 5στερο ξενοδοχείο των 510
δωματίων και 1.300 χώρων στάθμευσης, ένα τεχνητό νησί με ξενοδοχειακές μονάδες,
οικίες και μαρίνα και τον Κήπο της Εδέμ ως επιχειρηματικό κέντρο που να
περιλαμβάνει και ένα Χωριό Τέχνης, όπως και Διεθνές Πολιτιστικό και Συνεδριακό
Κέντρο.
Από νωρίς άρχισαν τα προβλήματα
Τα σχέδια άρχισαν να χαλούν γύρω στο τρίτο τρίμηνο του 2016,
ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη οι διεργασίες για εκτίμηση της αξίας της
αρχιεπισκοπικής γης ώστε να υπογραφεί η συμφωνία παραχώρησης για τη δημιουργία
της Eden City. Η εταιρεία ζήτησε άδεια για να διερευνήσει το θαλάσσιο υπόστρωμα
των νοτιοδυτικών ακτών της Κύπρου για την εξεύρεση αποθεμάτων άμμου ώστε να
χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του τεχνητού νησιού Divina. Για το σκοπό αυτό
υποβλήθηκε αίτημα βυθοκόρησης για την εξεύρεση 10 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων
θαλάσσιου άμμου από τον κυπριακό βυθό. Περιοχές κατάλληλες λόγω της ποιότητας
της άμμου θεωρήθηκαν ο Κόλπος τον Κοραλλίων και ο κόλπος Πισσουρίου.
Ένα χρόνο αργότερα η κατασκευή του τεχνητού νησιού
αναβλήθηκε, αλλά οι ευρύτεροι σχεδιασμοί δεν εγκαταλείφθηκαν. Την ίδια περίοδο,
ο δήμαρχος Γεροσκήπου, Μιχάλης Παυλίδης, αναφερόταν σε ανησυχίες και
προβληματισμούς του δήμου, με συγκεκριμένη αναφορά σε απουσία ακτομηχανικής
μελέτης για το έργο, αλλά και για επιπτώσεις στην ανατολική και δυτική ακτή από
τη βασική αλλαγή των θαλάσσιων ρευμάτων και κυματισμών σε σχέση με τους κυματοθραύστες.
Ταυτόχρονα, έθετε θέμα ανάγκης επιβολής αντισταθμιστικών
μέτρων για σχεδιασμούς και εκτέλεσης έργων πολιτιστικού και περιβαλλοντικού
εμπλουτισμού ως υποχρεωτικού μέρους της ανάπτυξης στο πλαίσιο του τοπικού
σχεδίου Πάφου. Εκτίμησε επιπρόσθετα την ανάγκη ελέγχου και συμμόρφωσης με τα
αποτελέσματα των απαιτούμενων μελετών κοινωνιολογικής φύσης, καθώς και άλλων
επιπτώσεων (εμπορικότητας κ.λπ.) που δυνατόν να επιφέρει η ανάπτυξη αυτή στην
ευρύτερη περιοχή με την παρουσία 30 χιλιάδων νέων (αλλόγλωσσων) κατοίκων.
Προβλήματα επεσήμανε και το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων στην
Προκαταρκτική Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον όσον αφορά τα θέματα
διαχείρισης νερού κατά το στάδιο εκσκαφής και κατασκευής, αλλά και λειτουργίας
του έργου. Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) υπογράμμιζε ότι οι διαθέσιμες πηγές
νερού που διαχειρίζεται δεν μπορούσαν να καλύψουν άμεσα νέες ανάγκες στην
τουριστική περιοχή Γεροσκήπου που θα προκύψουν από το Eden City.
Συγκεκριμένα με βάση τους σχεδιασμούς απαιτούνται 4.706.646
κ.μ. νερού ετησίως για ύδρευση, 17.379,3 κ.μ. ετησίως για άρδευση των χώρων
πρασίνου με δέντρα, τους θάμνους και του γρασιδιού. Επιπρόσθετα, απαιτούνται
1.036,7 κ.μ. νερό ετησίως για αναπλήρωση των πισίνων, ενώ ημερησία κατανάλωση
για σκοπούς ύδρευσης είναι 220,5 κ.μ., για άρδευση 47,5 κ.μ. και για πισίνες
2,9 κ.μ. Γι’ αυτό επιφυλάχθηκε να επιβάλει όρους κατά την αδειοδότηση της Πόλης
της Εδέμ.
Σαν από μηχανής θεός σε όλα η κυβέρνηση
Παρ’ όλα τα πιο πάνω προβλήματα που εντοπίστηκαν, το Τμήμα
Περιβάλλοντος τον Φεβρουάριο του 2018 άναψε το πράσινο φως για να προχωρήσει η
Πόλη της Εδέμ. Και το Τμήμα Αρχαιοτήτων, παρά το ότι αρχικά είχε απαγορεύσει
την εκτέλεση οποιωνδήποτε έργων πριν την ολοκλήρωση των ανασκαφών, μετά τη
δήλωση του Αρχιεπισκόπου «αν δεν σοβαρευτούν όσοι εμπλέκονται, θα μπω με ένα
τρακτέρ και θα τα ξηλώσω όλα», γνωμάτευσε αργότερα ότι η ανάπτυξη στο ανατολικό
τμήμα δεν θα επηρεάσει τις ανασκαφές που έφεραν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά
ευρήματα. Φυσικά είχε προηγηθεί στις 7 Δεκεμβρίου 2017 απόφαση του Υπουργικού
Συμβουλίου για έγκριση της αίτησης της Αρχιεπισκοπής για πολεοδομική άδεια κατά
παρέκκλιση των προνοιών του τοπικού σχεδίου Πάφου. Είχε προηγηθεί ο
αποχαρακτηρισμός από “αρχαίο μνημείο” του τεμαχίου της Αρχιεπισκοπής.
Για πρώτη φορά ανακαλείτο περιοχή που είχε κηρυχθεί αρχαίο
μνημείο, ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη ανασκαφές. Μάλιστα, σε ανακοίνωσή του το
Υπουργείο Μεταφορών είχε αναφερθεί σε “συγκέντρωση αρχαίας κεραμικής και
ενδείξεων για την ύπαρξη αρχαιοτήτων”.
Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται ότι ο ιδιοκτήτης, δηλαδή η
Αρχιεπισκοπή, δεν είχε ενημερωθεί και συναινέσει γραπτώς στην ανακήρυξη του
τεμαχίου σε αρχαίο Μνημείο Β’ Πίνακα, και μετά από “την εξέλιξη το Τμήμα
Αρχαιοτήτων όφειλε να ζητήσει την ακύρωση της Διοικητικής Πράξης”, γι’ αυτό το
Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε στην ανάκληση με απόφασή του στις 8 Ιουνίου 2017.
Τα ευρήματα δεν ήταν μόνο πλίνθοι και κέραμοι, τελικά
Τελικά όπως φάνηκε τις τελευταίες μέρες, δεν επρόκειτο απλώς
για “συγκέντρωση αρχαίας κεραμικής και ενδείξεων για την ύπαρξη αρχαιοτήτων”,
αλλά έχει πλέον διαφανεί “με σχετική βεβαιότητα”, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή
του το Τμήμα Αρχαιοτήτων, ότι “τα κατάλοιπα που έχουν εντοπιστεί αποτελούν τα
θεμέλια ενός μεγάλου ιερού συγκροτήματος της Ελληνιστικής περιόδου” που
περιλαμβάνει “ναό ελληνικού τύπου” της Πτολεμαϊκής περιόδου, “αποσπασματικά
σωζόμενο υδραγωγείο” και δεξαμενές, γεγονός που το χαρακτηρίζει ως “σημαντικό
αρχαιολογικό σύνολο”.
Αντί με αυτές τις αποκαλύψεις, η κυβέρνηση να προχωρήσει στη
γραπτή ενημέρωση και εξασφάλιση συναίνεσης -για να μη γίνει για δεύτερη φορά το
ίδιο λάθος- της Αρχιεπισκοπής, προχώρησε σε συμφωνία ώστε τα σημαντικά
αρχαιολογικά αυτά ευρήματα να ενταχθούν ουσιαστικά στον περιβάλλοντα χώρο της
αρχιεπισκοπής ανάπτυξης της Πόλης της Εδέμ, χαρίζοντας ουσιαστικά την
πολιτιστική κληρονομιά του τόπου στην Αρχιεπισκοπή και στον συνέταιρό της.
