Συνέντευξη Τουμάζου Τσιελεπή: Τι έγινε στο περιβόητο δείπνο στο Κρανς Μοντανά
20 Δεκέμβρη 2020, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Τι έγινε στο περιβόητο δείπνο στο Κρανς Μοντανά και επικρίνετε σφόδρα την κυβέρνηση Αναστασιάδη; Μήπως ήρθε η ώρα να λεχθεί ξεκάθαρα;
Δεν ήμασταν φυσικά στο δείπνο αλλά ούτε καν στα πέριξ. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μας έστειλε από το απόγευμα στο ξενοδοχείο όπου διαμέναμε χωριστά από τη στενή διαπραγματευτική ομάδα. Στα πολλά χρόνια που ασχολούμαι με το Κυπριακό, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο είναι η πρώτη φορά που συνέβη κάτι τέτοιο. Συνήθως η ομάδα ήταν κάπου εκεί κοντά, έστω και σε άλλη αίθουσα.
Για ποιο λόγο σας άφησε εκτός;
Ήταν δικαίωμά του και επέλεξε να το κάνει. Το ότι δεν ήμασταν μέσα βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε εικόνα για το τι είχε συμβεί. Μέχρι εκείνη τη στιγμή άλλωστε, ως μέλος της ομάδας στήριξης του διαπραγματευτή, ήμουν ανάμεσα στους έξι που παρευρίσκονταν στη διάσκεψη. Αλλά ακόμα και στην συνέντευξη του κ. Κοτζιά στο ΡΙΚ προέκυψε μία σοβαρή παραδοχή.
Δηλαδή;
Είπε πως μέχρι τη στιγμή του δείπνου η Τουρκία είχε συγκατανεύσει στον τερματισμό της Συνθήκης Εγγύησης και συνακόλουθα των όποιων επεμβατικών δικαιωμάτων καθώς και σε ταχεία αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, με μηχανισμό επίβλεψης από τα Ηνωμένα Έθνη. Όλα όμως ήταν υπό την αίρεση του συνολικού πακέτου. Η θέση της Τουρκίας ήταν ότι δεν θα δεσμευόταν επίσημα αναφορικά με τη Συνθήκη Εγγύησης αν δεν συμφωνούνταν και τα εσωτερικά ζητήματα, με ιδιαίτερη έμφαση βεβαίως στο ζήτημα της πολιτικής ισότητας. Αυτή ήταν η συναντίληψη. Ο κ. Κοτζιάς υποστηρίζει πως ξαφνικά ο κ. Τσαβούσογλου θυμήθηκε ότι θα του δημιουργούσαν πρόβλημα οι Γκρίζοι Λύκοι και άλλαξε γραμμή πλεύσης κατά 180 μοίρες. Εδώ προκύπτει ένα ζήτημα κοινής λογικής. Αν όντως όλες εκείνες τις μέρες είχαμε φτάσει σε αυτό το σημείο και ξαφνικά άλλαξε εντελώς στάση ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, τότε για ποιο λόγο ο Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών, στην έκθεση που είχε υποβάλει τον Σεπτέμβριο του 2017, όχι μόνο δεν επέρριψε ευθύνες στην Τουρκία αλλά την αθώωσε κιόλας και επιρρίπτει την ευθύνη στους δύο ηγέτες; Και για ποιο λόγο ο Πρόεδρος δεν αντέδρασε;
Υιοθετείτε όμως το αφήγημα του κ. Κοτζιά ότι όλα ήταν συμφωνημένα πριν το δείπνο. Δεν είναι αντιφατικό;
Δεν υπάρχει τίποτε το αντιφατικό σε όσα έχω πει. Η συναντίληψη ήταν ότι δεν θα αναλαμβανόταν επίσημα γραπτή δέσμευση από την Τουρκία προτού συμφωνηθούν και τα εσωτερικά θέματα και ότι το μόνο ζήτημα που θα απέμενε και αφορούσε τη διεθνή πτυχή, ήταν τα αγήματα της ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ που βρίσκονται στην Κύπρο με βάση τη Συνθήκη Συμμαχίας του 1960. Αυτό το ζήτημα, θα το συζητούσαν οι Πρωθυπουργοί είτε ερχόμενοι στη διάσκεψη είτε κάπου αλλού. Σε κάθε περίπτωση άλλωστε καταλαβαίνετε ότι το ζήτημα δεν ήταν οι 950 και 650 στρατιώτες. Το σημαντικό ήταν η Συνθήκη Εγγύησης. Κατά συνέπεια, έχει δίκαιο ο Γ.Γ. του ΟΗΕ ότι φτάσαμε πολύ κοντά σε όλα τα θέματα, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος της ασφάλειας και των εγγυήσεων, και ότι χάθηκε μια ιστορική ευκαιρία.
Τι είχε συμβεί; Πράγματι ήταν έτοιμος ο Τσίπρας να έρθει και την τελευταία στιγμή των απέτρεψε ο Αναστασιάδης;
Και οι δυο Πρωθυπουργοί ήταν έτοιμοι να έρθουν για να συζητήσουν το μόνο εκκρεμές ζήτημα της διεθνούς πτυχής και δη των αγημάτων. Από τη στιγμή, όμως, που ναυάγησε η διαπραγμάτευση δεν υπήρχε κανένα νόημα να έρθουν.
Για ποιο λόγο θεωρούμε πως η Τουρκία ήταν έτοιμη για λύση τη στιγμή που σήμερα μιλά για λύση δύο κρατών;
Εδώ είναι θέμα εκτίμησης. Φαίνεται πως οι διεθνείς παίκτες του Κυπριακού είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι και τα δικά τους συμφέροντα επέβαλλαν λύση του προβλήματος. Προφανώς σκέφτηκαν ότι για να υπάρξει λύση πρέπει οι Ε/κ να ικανοποιηθούν πλήρως στο ζήτημα της ασφάλειας και αντιστοίχως πρέπει να ικανοποιηθούν οι Τ/κ στο ζήτημα της πολιτικής ισότητας.
Ήδη από το Μον Πελεράν 3 η Βρετανία δήλωνε ότι η Συνθήκη Εγγύησης πρέπει να καταργηθεί από την πρώτη μέρα της λύσης και ότι είναι αναχρονισμός να υπάρχουν τέτοια συστήματα. Δεν δέχονταν καν μεταβατική περίοδο. Αυτή η στάση, της Βρετανίας, των Ηνωμένων Εθνών, της Ε.Ε της Ελλάδας και Κύπρου συνεχίστηκε και στο Κραν Μοντανά. Η Τουρκία βρέθηκε σε έναν ασφυκτικό κλοιό. Από την πρώτη μέρα της διάσκεψης ο Τσαβούσογλου υπέβαλε μία προφορική πρόταση για το ζήτημα της Συνθήκης Εγγύησης. Όταν τέλειωσε είπε χαρακτηριστικά ότι θα πάει και παρακάτω αλλά όχι προτού δει την στάση της ε/κ πλευράς στα εσωτερικά ζητήματα. Η πρόταση δεν μας ικανοποιούσε γιατί δεν καταργούσε τη Συνθήκη Εγγύησης αλλά αφαιρούνταν τα επεμβατικά δικαιώματα. Ήταν λοιπόν φανερό ότι αν εμείς θέλαμε να εκμεταλλευθούμε το μομέντουμ λαμβάνοντας υπόψη και τη στάση που τηρούσαν οι υπόλοιποι, θα έπρεπε να δούμε τι θα κάναμε με τα ζητήματα της εσωτερικής πτυχής. Η αιχμή του δόρατος ήταν η πολιτική ισότητα.
Μετά το Κραν Μοντανά τι να αναμένουμε; Ήταν όντως η τελευταία ευκαιρία για λύση στο πλαίσιο διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας;
Δεν πρέπει να σταματούμε ποτέ τον αγώνα για λύση, απελευθέρωση και επανένωση, αν και τώρα βρισκόμαστε σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Το τι θα γινόταν μετά το Κραν Μοντανά ήταν απολύτως προβλεπτό, αν διδασκόμασταν από την ιστορία του Κυπριακού. Πότε είχαμε τα χειρότερα τετελεσμένα από το 74 και μετά; Όταν δεν υπήρχε διαπραγματευτική διαδικασία σε εξέλιξη. Το είδαμε με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους την απόρριψη των Δεικτών Κουεγιάρ. Το ξανάδαμε το 1997, όταν αρχίσαμε την πυραυλολογία και την ηφαιστειολογία πάντα σε συνθήκες διαπραγματευτικού κενού, όταν η Τουρκία και ο Ντενκτάς πρόβαλαν επισήμως τη θέση για συνομοσπονδίας. Το είδαμε και το 2004 με τις επίμονες προσπάθειες για απευθείας εμπόριο. Η σημερινή στάση της Τουρκίας και του κ.Τατάρ καταδεικνύει πως επιστρέφουν σε πολιτικές που ακολουθούσαν μέχρι το 2003. Μέχρι τότε οι πολιτικές που ακολουθούσαν ανεξαρτήτως του ότι δεν ανέπτυσσαν πάντα αυτή τη ρητορική στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων ήταν η πολιτική των δύο κρατών. Όταν η Τουρκία αντιλήφθηκε ότι δεν είναι δυνατό να αναγνωριστεί δεύτερο κράτος στο νησί και όταν άρχισε να ενδιαφέρεται και για τη δική της ευρωπαϊκή προοπτική, άλλαξε ρότα. Έδιωξαν τον Ντενκτάς και από τότε ξεκίνησαν διαπραγμάτευση στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Βεβαίως πάντα έθεταν με κάποιο τρόπο μπόλικα συνομοσπονδιακά στοιχεία, τα οποία εξουδετερώναμε καθώς προχωρούσαμε.
Η Τουρκία το εννοεί ή μπλοφάρει;
Δεν έχω απάντηση. Αυτό το ερώτημα μόνο στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων μπορεί να απαντηθεί. Αν το εννοεί η Τουρκία, καταλαβαίνετε ότι μπαίνουμε πάλι σε αχαρτογράφητα νερά.
Είναι συνεπώς δύσκολο σενάριο η λύση δύο κρατών;
Το να επιτευχθεί η λύση δύο επίσημα αναγνωρισμένων κρατών το θεωρώ απομακρυσμένο. Αυτό βέβαια είναι διαφορετικό από τη ντε φάκτο ενσωμάτωση των κατεχομένων, που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας και είναι εξίσου επικίνδυνη εξέλιξη. Αν συμφωνήσουμε εμείς οι ίδιοι, όμως, με ανοιχτή ή συγκαλυμμένη λύση δύο κρατών, τότε δε μπορεί κάποιος να το αποτρέψει. Περιττό να αναφέρω ότι θα πρόκειται για καταστροφική εξέλιξη.
Η συνομοσπονδία είναι εφικτή;
Μας ανησυχεί γιατί υπάρχει μια περιρρέουσα να έχουμε μια κοινή εκπροσώπηση διεθνώς αλλά στο εσωτερικό να λειτουργούμε ουσιαστικά ως δύο χωριστά κράτη. Αυτό θα συνιστούσε συνομοσπονδιακό μόρφωμα, αναχρονισμό του 19ου αιώνα ο οποίος πουθενά δεν έχει επιβιώσει. Τελευταίο παράδειγμα του 20ου αιώνα ήταν μία βραχεία συνομοσπονδιακή διευθέτηση μεταξύ Αιγύπτου και Συρίας που κράτησε μόλις δύο χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτά τα μορφώματα καταρρέουν. Δεν είναι βιώσιμο μόρφωμα ούτε και ανταποκρίνεται στις σύγχρονες πραγματικότητες, τους διεθνείς οργανισμούς και άλλες μορφές συνεργασίας. Ένα τέτοιο μόρφωμα το απορρίπτει κατηγορηματικά το ΑΚΕΛ.
_______________________________________________________________________________________________
