ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΓΚΛΙΣΕΙΣ ΣΤΙΣ
ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ
ΚΑΙ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΤΟΝΤΑΙ ΤΗΣ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΤΥΧΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ
(Δεκέμβριος
2016)
ΣΥΓΚΛΙΣΕΙΣ
ΠΟΥ ΒΕΛΤΙΩΝΟΥΝ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΝ
Οι συγκλίσεις
που έχουν επιτευχθεί στις διακοινοτικές συνομιλίες αποτελούν βελτιώσεις
των προβλέψεων του σχεδίου Ανάν, που φαίνεται να πατούν πάνω στην πρόταση Γκάλι
του 1992. Η βασική αλλαγή οφείλεται στην ένταξη στην Ε.Ε. και την εφαρμογή του
Ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Βασική
σύγκλιση είναι η κατοχύρωση και η απρόσκοπτη εφαρμογή των βασικών ελευθεριών
και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους τους Κύπριους πολίτες, δηλαδή η
ελεύθερη εγκατάσταση, διακίνηση, απόκτηση περιουσίας και άσκηση επαγγέλματος σε
όλη την επικράτεια της Ομόσπονδης Κυπριακής Δημοκρατίας, ανεξάρτητα συνιστώσας
πολιτείας.
Η
ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Σε σχέση με τη μετεξέλιξη
της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατά πόσον αυτό που συζητείται είναι η μετεξέλιξη
ή η κατάργησή της και η δημιουργία ενός νέου κράτους, ας σημειωθεί πως όλες οι
γνωματεύσεις που λήφθηκαν από εμπειρογνώμονες παγκόσμιας εμβέλειας και τις
οποίες είχαν ζητήσει ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ο Δημήτρης Χριστόφιας αλλά
και ο Νίκος Αναστασιάδης, λένε πως η συνέχιση εξασφαλίζεται με τη συμμετοχή του
κράτους σε διεθνείς οργανισμούς διακρατικού χαρακτήρα όπως η ΕΕ και ο ΟΗΕ καθώς
και με τη συνέχιση των διεθνών συνθηκών που δεσμεύουν το κράτος. Και οι δύο
προϋποθέσεις, πληρούνται στην περίπτωση της Κύπρου, αφού σε αυτά έχουν
επιτευχθεί συγκλίσεις.
ΤΑ
ΤΡΙΑ “SINGLES”
Επαναλαμβάνεται
η αναφορά περί απαγόρευσης ένωσης, διπλής ένωσης ή απόσχισης. Και συμφωνείται
με τις συγκλίσεις ότι στην Ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία θα
κατοχυρώνεται η ενότητα του κράτους μέσα από μία και μόνη κυριαρχία, μια διεθνή
προσωπικότητα και μία ιθαγένεια (τρία “singles”).
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ
Βελτιωμένες
σε σχέση με τις προβλέψεις του σχεδίου Ανάν είναι και οι συγκλίσεις για την
εκτελεστική εξουσία, (πχ κατάργηση του προβλεπόμενου θεσμού του
συλλογικού προεδρείου που θα συνοδευόταν με μία αποδυναμωμένη εκτελεστική
εξουσία χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες).
Οι συγκλίσεις προνοούν δύο
συνιστώσες πολιτείας, κάθε μια εκ των οποίων, θα διοικείται από αντίστοιχη
κοινότητα, θα έχει τα δικά της όργανα εξουσίας και αρμοδιότητες ταυτόσημες με
εκείνες της άλλης πολιτείας, και οι δύο κοινότητες θα έχουν αποτελεσματική
συμμετοχή στα όργανα και τις αποφάσεις της κεντρικής εξουσίας. Οι συγκλίσεις
προβλέπουν όλες τις αναγκαίες αρμοδιότητες της Κεντρικής Ομοσπονδιακής
Κυβέρνησης που κατοχυρώνουν μια ξεκάθαρα ισχυρή κεντρική εξουσία. Ενώ οι
αρμοδιότητες των συνιστωσών πολιτειών θα περιορίζονται κυρίως σε θέματα
παιδείας, πολιτισμού, δικαστικής εξουσίας, αυτοδιοίκησης, αστυνόμευσης, τοπικής
οικονομίας και εμπορίου (λαμβάνοντας υπόψη τους κανονισμούς της Ε.Ε. στα δύο
τελευταία).
Ακόμα
οι συγκλίσεις προβλέπουν Προεδρικό σύστημα με την εκλογή προέδρου -
αντιπροέδρου της ομοσπονδιακής Κύπρου με καθολική (διασταυρούμενη) ψηφοφορία
και με απόλυτη πλειοψηφία. Για τον λόγο αυτό προβλέπεται σταθμισμένη ψήφος Ε/Κ
και Τ/Κ, ώστε η μεγαλύτερη κοινότητα των Ε/Κ να μην εκλέγει τον Τ/Κ
αντιπρόεδρο, αλλά η επιρροή της ψήφου της μίας κοινότητας στην άλλη να είναι
ισότιμη αναλογικά. Οι συγκλίσεις προνοούν τη δημιουργία ως εκτελεστικού σώματος
ενός Υπουργικού Συμβουλίου με 7 Ε/Κ και 4 Τ/Κ. Ανοιχτό παραμένει το θέμα της
περιτροπής της Προεδρίας με εναλλαγή μεταξύ προέδρου – αντιπροέδρου σε αναλογία
2 προς 1.
Οι
συγκλίσεις προνοούν (α) την δημιουργία Γερουσίας (άνω Βουλής) με ίση
εκπροσώπηση των δύο συνιστωσών πολιτειών και (β) Βουλής Αντιπροσώπων
(κάτω Βουλής) με αναλογική αντιπροσώπευση όλων των πολιτών. Κάθε συνιστώσα
πολιτεία θα έχει και τη δική της Βουλή που θα νομοθετεί στα θέματα της
αρμοδιότητας της.
Οι
συγκλίσεις προνοούν κατά τα πρότυπα του συντάγματος του 1960 ότι θα
στελεχώνονται όλα τα άλλα Ομοσπονδιακά σώματα και από τις δύο κοινότητες
(δικαστική εξουσία, ομοσπονδιακός κρατικός μηχανισμός, ημικρατικοί οργανισμοί,
κλπ) χωρίς βέτο. Δημιουργείται μηχανισμός επίλυσης διαφορών, ώστε να μη
παραλύει το κράτος.
Επειδή
συμφωνήθηκε η κατοχύρωση και η απρόσκοπτη εφαρμογή των βασικών ελευθεριών και
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους τους Κύπριους πολίτες, δηλαδή η ελεύθερη
εγκατάσταση, διακίνηση, απόκτηση περιουσίας και άσκηση επαγγέλματος σε όλη την
επικράτεια της Ομόσπονδης Κυπριακής Δημοκρατίας, οι συγκλίσεις προνοούν η
ύπαρξη ανώτατου ορίου άσκησης του δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι των Ε/Κ
που θα κατοικούν στην Τ/Κ συνιστώσα πολιτεία. Όσοι ξεπερνούν το όριο θα είναι
ετεροδημότες και θα ασκούν τα δικαιώματα εκλέγειν και εκλέγεσθαι στην Ε/Κ
συνιστώσα πολιτεία.
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ
Οι
συγκλίσεις προνοούν ότι η Κυπριακή Ιθαγένεια θα δίδεται μόνο από την
Κεντρική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση. Επίσης συμφωνήθηκε ότι την ημέρα της λύσης οι
Ε/Κ είναι 805 χιλιάδες (όσοι είναι εγγεγραμμένοι στο αρχείο πληθυσμού) και οι
Τ/ Κ θα είναι 220 χιλιάδες (με την πολιτογράφηση αριθμού εποίκων που έχουν για
ανθρωπιστικούς λόγους αποκτήσει δεσμούς με την Κύπρο, πχ μικτούς γάμους με
Τ/Κ). Επίσης συμφωνήθηκε ότι στο διηνεκές η αναλογία πληθυσμού Ε/Κ και Τ/Κ θα
είναι 4 προς 1. Αυτό θα ισχύει για μελλοντικές πολιτογραφήσεις Ελλήνων και
Τούρκων, και η πρόνοια αυτή θα επεκτείνεται και στους μετανάστες από Ελλάδα και
Τουρκία. Αυτό αποτελεί οριστικό σταμάτημα της πολιτικής του εποικισμού, και
διακριτή βελτίωση από το σχέδιο Ανάν.
ΘΕΜΑΤΑ
ΤΗΣ Ε.Ε. - ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Οι
συγκλίσεις προνοούν ότι η Ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει με όλα τα
θέματα και υποχρεώσεις απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το κεκτημένο θα ισχύει σε
όλη την επικράτεια, χωρίς εξαιρέσεις. Θα υπάρχει μία Κεντρική Τράπεζα και
ένα νόμισμα (το ευρώ).
Μεταβατικές
πρόνοιες και προσαρμογή στα θέματα της οικονομίας (Τ/Κ τράπεζες, Τουρκική Λίρα,
κ.ά.) πρέπει περαιτέρω να προσδιοριστούν.
Το
κόστος της λύσης, είναι μια σημαντικότατη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί πολύ
σοβαρά. Οι συγκλίσεις προβλέπουν ότι η κάθε κοινότητα αναλαμβάνει τα δικά της χρέη
από το 1963 και μετά, και τα 17 δις χρέος της Τ/Κ κοινότητας θα αναληφθούν από
την Τουρκία, η οποία θα πρέπει να αναλάβει επιπρόσθετες δαπάνες ως η χώρα που
έχει εισβάλει στην Κύπρο.
Παράλληλα,
από τη λύση θα προκύψουν πολλά οφέλη λόγω σταθερότητας, με την ανάπτυξη του
κατασκευαστικού τομέα, την προσέλκυση επενδύσεων, τουρισμού, αξιοποίηση του ΦΑ.
ΤΑ
ΑΝΟΙΧΤΑ ΘΕΜΑΤΑ
ΕΔΑΦΙΚΟ
- ΧΑΡΤΗΣ: Τα ζητήματα που τώρα συζητούνται είναι «το θέμα του αριθμού των
Ελληνοκύπριων προσφύγων που θα επιστρέψουν στις περιοχές της
Ελληνοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού» που
είναι στενά συνδεμένο με την επιστροφή περιοχών στις οποίες κατοικούσε
σημαντικός αριθμός Ελληνοκύπριων (η Ε/Κ πλευρά το έχει οριοθετήσει σε 95
χιλιάδες που είναι άμεσα συνδεμένο με το κόστος της λύσης), επικεντρώνοντας
πλέον στην πόλη και τις κοινότητες της Μόρφου. (Η επιστροφή της
περιφραγμένης πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους ιδιοκτήτες της θεωρείται
δεδομένη).
Στο
παραπάνω ζήτημα υπάρχει σμίκρυνση της απόστασης, καθόσον στα άλλα δύο κριτήρια
του εδαφικού υπάρχει κατανόηση (α) το θέμα του ποσοστού (29,2% από την
τουρκοκυπριακή πλευρά και 28,2% από την Ελληνοκυπριακή πλευρά). Και (β) η κατ΄
αρχήν επίσης συμφωνία στο θέμα των ακτογραμμών. Θα δημιουργηθούν περιοχές με
ειδικό καθεστώς υπό την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση (Καρπασία, Μαρωνίτες, Κόκκινα).
ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟ:
Στις συγκλίσεις έχουν προταθεί σειρά κριτηρίων που θα δίδουν θεραπεία στα
τρία βασικά κριτήρια του περιουσιακού: επιστροφή στους νόμιμους ιδιοκτήτες,
ανταλλαγή και αποζημίωση. Αυτά τα κριτήρια αφορούν στις Ε/Κ περιουσίες που
παραμένουν στην υπό Τ/Κ διοίκηση συνιστώσα πολιτεία (και το αντίστροφο) και όχι
στα κατεχόμενα εδάφη ή την νεκρή ζώνη που θα αποδοθεί στην Ε/Κ συνιστώσα
πολιτεία ή θα παραχωρηθούν από το έδαφος των Βρετανικών βάσεων (όπου εκεί
αυτόματα θα αποδίδονται στους νόμιμους ιδιοκτήτες). Έχει επίσης συμφωνηθεί
δικαστικός μηχανισμός επίλυσης διαφορών, όταν ο ιδιοκτήτης δεν θα αποδέχεται
την προτεινόμενη θεραπεία.
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Έχει
συμφωνηθεί η σύντμηση στο ελάχιστο των χρονοδιαγραμμάτων της επιστροφής εδαφών,
και ότι τα υπό προσαρμογή εδάφη θα πρέπει να ανήκουν στην ελληνοκυπριακή
συνιστώσα πολιτεία από τη στιγμή που θα τεθεί σε ισχύ η συνολική συμφωνία. Το
ίδιο ισχύει για τις διευθετήσεις στο περιουσιακό.
Επίσης
έχει συμφωνηθεί άμεση εφαρμογή εντός ελάχιστου χρόνου για τη δημιουργία των
Ομοσπονδιακών οργάνων και σωμάτων. Απομένει ο καθορισμός οδικού χάρτη γι’
αυτά, η συγγραφή Ομοσπονδιακού Συντάγματος και Νομοθεσίας, καθώς και των
συνταγμάτων και κανονισμών των συνιστωσών πολιτειών, ώστε να είναι από την
πρώτη μέρα η λύση να είναι λειτουργική, βιώσιμη και εφαρμόσιμη.
.
ΣΤΟ
ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗ ΓΕΝΕΥΗ – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017
Είναι κοινή η πεποίθηση ότι
πρέπει να αξιοποιηθεί όλο αυτό το διάστημα μέχρι τη μετάβαση των ηγετών στη
Γενεύη, από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, έτσι ώστε να δημιουργηθούν εκείνες οι
προοπτικές για να υπάρξει κατάληξη σε ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα στην Ελβετία.
Πρόκειται για την αρχή του δρόμου, αλλά είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί
εκείνη η υποδομή από πλευράς προόδου, τόσο στα πέντε κεφάλαια που άπτονται της
εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού όσο και στο κεφάλαιο της Ασφάλειας και των
Εγγυήσεων που θα συζητηθεί στη Διεθνή Διάσκεψη στη Γενεύη, ώστε και αυτή να
καταλήξει θετικά.
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
